កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្លាមិនខ្លាច ទៅខ្លាចអាចម៍ខ្លា ៖ កម្លាចមិនសមហេតុផល ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្លាមិនខ្លាច ទៅខ្លាចអាចម៍ខ្លា ខ្លានៅពេលនេះ លោកពោលសំដៅទៅលើអ្នកមានអំណាចណាម្នាក់ ។ ឯអាចម៍ខ្លា លោកសំដៅទៅលើអ្នកដែលនៅអែបអង្គអ្នកមានអំណាចនោះ ។ បើកាលណាគេចង់ចូលទៅជួបប្រាស្រ័យទាក់ទងនឹងអ្នកធំនោះ គេត្រូវរិះរកមធ្យោបាយយ៉ាងណាដើម្បីចូលទៅជួបនឹងអ្នកធំនោះឲ្យបាន ។ មានអ្នកខ្លះគ្រាន់តែទៅដល់មាត់ទ្វារ ក៏ត្រូវអ្នកយាមទ្វារសម្លុតតែបន្តិច ក៏ខ្លាចលែងហ៊ានទៅរកអ្នកធំនោះតែម្ដង ។ ត្រង់នេះហើយដែលលោកពោលថា «ខ្លាមិនខ្លាចទៅខ្លាចអាចម៍ខ្លា» ។ តាមពិតទៅ អ្នកចាំទ្វារតែងតែកាចបន្តិច ហើយបើមិនកាចក៏គេមិនឲ្យចាំយាមមាត់ទ្វារដែរ ។ ប៉ុន្តែបើគេចេះមានទំនាក់ទំនងល្អវិញ គេនឹងចូលបានយ៉ាងស្រួល ។ មិនតែប៉ុណ្ណឹង អ្នកយាមទ្វារថែមទាំងជួយណែនាំអំពីរបៀបដែលត្រូវចូលទៅជួបទៀតផង ៕ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខ្លាចឲ្យចូលជិត – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្លាចឲ្យចូលជិត ៖ ការលើកទឹកចិត្តឲ្យក្លាហាន ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្លាចឲ្យចូលជិត ជាប្រពៃណីទៅហើយនៅក្នុងសហគមន៍ខ្មែរយើង អ្នកធំគឺជាអ្នកមានអំណាច ។ ហើយអំណាចនោះត្រូវបានគេយកមកប្រើគ្របសង្កត់មកលើអ្នកតូចទាបទន់ខ្សោយ ។ ម្ល៉ោះហើយអ្នកតូចទាប ទោះបីចង់ ឬមិនចង់ក៏ត្រូវតែបាក់បបខ្លបខ្លាចគ្រប់គ្នា ។ ដូច្នេះបើមានករណីណាដែលចាំបាច់ត្រូវចូលទៅជួបអ្នកធំនោះ តោងពឹងគេឲ្យជូនចូលដើម្បីកុំឲ្យខ្លាចពេក ។ ហេតុនេះហើយបានជាបុរាណលោកពោលលើកទឹកចិត្តផង ជំរុញចិត្តឲ្យក្លាហានផង ។ ព្រោះបើបានចូលទៅជិតអ្នកធំម្ដងហើយ ថ្ងៃក្រោយលែងសូវខ្លាចញញើតញញើមទៀតហើយ ព្រោះបានអ្នកធំស្គាល់ ។ ប៉ុន្តែករណីនេះ និយាយបានតែចំពោះមនុស្សទេ ។ ចំពោះសត្វខ្លា ដំរី បើខ្លាចកុំចូលជិតឲ្យសោះ បើហ៊ានប្រថុយចូល ច្បាស់ជាបានខ្លាកកេរហើយ ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខ្លួនរស់ របស់បាន – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្លួនរស់ របស់បាន ៖ ជីវិតមានតម្លៃជាងទ្រព្យធននានា ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្លួនរស់ របស់បាន ក្នុងន័យខាងលើនេះ លោកចង់បង្ហាញឲ្យដឹងអំពីតម្លៃនៃជីវិតរបស់មនុស្ស ។ ព្រោះពាក្យថា «ជីវិត» គឺការរស់នៅនេះមានតម្លៃមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន ។ ជីវិតគ្មានដាក់លក់នៅទីផ្សារ ហើយក៏គ្មានគេដើរលក់ជីវិតដែរ ។ អ្នកខ្លះយល់ច្រឡំថា ទាហានគឺជាអ្នកដើរលក់ជីវិត ។ យោបល់នេះពុំត្រឹមត្រូវឡើយ តាមពិតទាហានគឺជាអ្នកបូជាជីវិតចំពោះមាតុភូមិជាទីស្នេហារបស់ខ្លួនទេ ។ ដូច្នេះ «ជីវិត» នៅតែជារបស់មានតម្លៃកាត់ថ្លៃមិនបានដដែល ។ លោកប្រាប់ថា ធ្វើម្ដេចឲ្យខ្លួនរស់សិនសឹមគិតពីទ្រព្យសម្បត្តិជាខាងក្រោយ ។ ព្រោះបើកាលណាជីវិតរលត់ហើយ អ្វីៗក៏រលត់រលាយទៅទាំងអស់ដែរ ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ខ្លួនកំពុងឈឺ បើមានអ្វីដែលអាចលក់ដើម្បីព្យាបាលខ្លួនបាន ក៏គួរនឹងលក់ទៅ ។ កាលណាខ្លួនបានជានាហើយ សឹមរករបស់នោះមកវិញ ប៉ុន្តែបើស្លាប់ គឺចប់ទាំងអស់ ។ មានពួកចោរកំណាចចូលមកប្លន់ បើយល់ថាឱកាសពុំល្អទេ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្មាសគ្រូអាប់ប្រាជ្ញា ខ្មាសភរិយាគ្មានកូន ៖ ការអៀនខ្មាសពុំសមហេតុផល ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្មាសគ្រូអាប់ប្រាជ្ញា ខ្មាសភរិយាគ្មានកូន សិស្សណាដែលមិនហ៊ានសួរដេញដោលគ្រូឲ្យជួយពន្យល់នូវចម្ងល់អ្វីមួយ ដោយសារខ្មាសគ្រូ និងខ្លាចគ្រូដៀលថា ល្ងង់អីម្ល៉េះ ។ សិស្សណាមានគំនិតបែបនេះ សិស្សនោះប្រាកដជាអាប់ឱនប្រាជ្ញាហើយ ។ ព្រោះគ្រូម្នាក់ណាក៏ពេញចិត្ត សប្បាយចិត្តនឹងទទួលសំណួរពីសិស្សដែរ ។ ម្យ៉ាងទៀត គ្រូមាននាទីជាអ្នកណែនាំបង្ហាត់បង្រៀនសិស្ស ។ ម្ល៉ោះហើយ គ្រូពេញចិត្តនឹងរង់ចាំទទួលសំណួរពីសិស្សជានិច្ច ។ ដូច្នេះ សិស្សមិនត្រូវខ្លាចញញើតញញើមនឹងតាំងសំណួរចំពោះគ្រូទេ ព្រោះតែល្ងង់ហើយបានជាសួរដើម្បីឲ្យចេះឡើង ព្រោះតែមិនចេះហើយ បានជាសួរដើម្បីឲ្យបានដឹង បានយល់ឡើង ។ ហេតុនេះសិស្សណាដែលខ្មាសមិនហ៊ានសួរគ្រូ ច្បាស់ជាអាប់ប្រាជ្ញាហើយ ។ ឯប្ដីណាដែលចេះតែខ្មាសប្រពន្ធឯងនោះ ដោយមិនហ៊ានទៅក្បែរគេ ប្ដីនោះច្បាស់ជាគ្មានកូនហើយ ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខ្ញីកាន់តែចាស់កាន់តែហិរ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្ញីកាន់តែចាស់កាន់តែហិរ ៖ គុណសម្បត្តិអ្នកនយោបាយជើងចាស់ដែលមានចំណេះដឹងខ្ពស់ ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្ញីកាន់តែចាស់កាន់តែហិរ អត្ថានុរូប ធម្មតា មើមខ្ញីពេលចាស់យូរទៅ វាកាន់តែមានរសជាតិហឹរខ្លាំង ទោះបីវាក្រៀមស្វិត រឹងក្រញង់ក៏ដោយក៏នៅតែរក្សាគុណភាពរបស់វា ហឹរល្អដដែល ។ បើត្រូវយកធ្វើថ្នាំ ក៏គេរើសយកខ្ញីចាស់ៗដែរ ។ ហេតុនេះហើយបានជាលោកពោលថា ខ្ញីកាន់តែចាស់កាន់តែហឹរ ។ អត្ថប្បដិរូប អ្នកបច្ចេកទេស វិស្វករ សាស្ត្រាចារ្យ វេជ្ជបណ្ឌិត បណ្ឌិត អ្នកនយោបាយ ។ល។ ដែលមានចំណេះដឹងខ្ពស់ មានទេព្យកោសលខ្ពស់ ។ កាលណាធ្វើការជារាល់ថ្ងៃ ជាយូរទៅ ឬកាន់តែចាស់ទៅ កាន់តែមានបទពិសោធន៍ខ្ពស់ ដោយសារអស់លោកទាំងនេះធ្លាប់ឆ្លងកាត់ការងារជាច្រើនក្នុងជីវិតរបស់គាត់ ។ ព្រោះការងារហ្នឹងហើយដែលបង្រៀន ដែលបង្វឹកឲ្យគាត់កាន់តែចេះល្បិចកិច្ចការបានប្រសើរឡើងកាន់តែយល់ច្រើនឡើង ។ រីឯអ្នកនយោបាយដែលមានចំណេះវិជ្ជាខ្ពស់ សមត្ថភាពខ្ពស់ កាលណាធ្វើនយោបាយកាន់តែយូរទៅកាន់តែមានបទពិសោធន៍ ល្បិចកលច្រើនដែលគេហៅថា អ្នកនយោបាយជើងចាស់ មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ដូចខ្ញីកាន់តែចាស់កាន់តែហឹរ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខឹងគោ វាយរទេះ ៖ ការបន្ធូរបន្ថយភាពក្រេវក្រោធ ។ អត្ថាធិប្បាយ ខឹងគោ វាយរទេះ អត្ថានុរូប អ្នកបររទេះខ្លះពេលខឹងនឹងគោដើរយឺតពេក មិនហ៊ានវាយគោទេ ដោយឃើញគោស្គម ឬខ្លាចគោមានស្លាកស្នាម ។ ម៉្លោះហើយដើម្បីបន្ធូរបន្ថយកំហឹងខ្លះក៏ស្រែកខ្លាំងៗ និងវាយគោះរទេះ ធ្វើឲ្យគោភ្ញាក់ស្ទុះដើរលឿនបន្តិចទៅ ។ អត្ថប្បដិរូប មនុស្សខ្លះ ពេលខឹងក្រេវក្រោធខ្លាំងនឹងអ្នកណាម្នាក់ មិនហ៊ានទៅវាយគេទេ ដោយឃើញគេធំជាង ឬមានកម្លាំងជាង ឬក៏ដោយប្រការណាមួយ ។ ប៉ុន្តែដើម្បីកាត់បន្ថយភ្លើងកំហឹងខ្លះ គេក៏ទៅកាប់បំផ្លាញដំណាំដាំដុះរបស់គូវិវាទ ។ នៅក្នុងគ្រួសារខ្លះ ប្រពន្ធខឹងនឹងប្ដីខ្លាំងពេក តែមិនហ៊ានវាយប្ដីទេ បែរជាសំពងម៉ូតូដែលគ្នាឥតដឹងអីសោះ ជួនកាលបោកចាន បោកឆ្នាំងខ្ទេចអស់ ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខុសដូចវាយឆ្កែខុស – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខុសដូចវាយឆ្កែខុស ៖ វិប្បដិសារីនូវកំហុសដែលធ្វើឥតពិចារណា ។ អត្ថាធិប្បាយ ខុសដូចវាយឆ្កែខុស កំហឹងធ្វើឲ្យមនុស្សវង្វេងលែងគិតពិចារណា ។ ម្ល៉ោះហើយ គេធ្វើអ្វីៗទាំងកំរោល ។ លុះដល់គេស្ងប់អារម្មណ៍ក្រេវក្រោធ ទើបដឹងខ្លួនថា ខុស ប៉ុន្តែអ្វីៗជ្រុលហួសអស់ទៅហើយ ។ ដូច្នេះ គេនៅសល់តែសេចក្ដីស្ដាយក្រោយប៉ុណ្ណោះ ។ រឿងនេះបុរាណាចារ្យបានលើកនិទានជាតួយ៉ាងដូចតទៅ ៖ មហាសេដ្ឋីម្នាក់មានទ្រព្យសម្បត្តិមហាសាល ។ គាត់បានចិញ្ចឹមឆ្កែកំណាច៥០០ក្បាល ដើម្បីការពារទ្រព្យសម្បត្តិ ។ នៅយប់មួយមានចោរ៥០០នាក់ បានជីករូងឧម្មង្គក្នុងដីមកដល់ឃ្លាំងទ្រព្យ ។ ពួកចោរក៏ជញ្ជូនឥវ៉ាន់ជាច្រើនចេញទៅតាមរូងឧម្មង្គ ។ ឯឆ្កែទាំង៥០០ក៏ដេញខាំចោរទាំង៥០០នាក់ស្លាប់ក្នុងរូងឧម្មង្គអស់ទៅ ។ លុះព្រឹកឡើង សេដ្ឋីដឹងថាបាត់ឥវ៉ាន់អស់ ។ គាត់ក្រេវក្រោធជាខ្លាំង ក៏បញ្ជាឲ្យគេយកឆ្កែទាំង៥០០ក្បាលទៅសម្លាប់ចោលអស់ទៅ ។ បីថ្ងៃក្រោយមក សេដ្ឋីបានធុំក្លិនស្អុយអសោចិក្នុងឧម្មង្គ ទើបបានដឹងថា ជាខ្មោចចោរទាំង៥០០នាក់ដែលឆ្កែបានខាំសម្លាប់ ។ សេដ្ឋីមានវិប្បដិសារី កើតក្ដីក្ដុកក្ដួលជាខ្លាំង នឹងស្ដាយកំហុសដែលខ្លួនបានធ្វើរួចទៅហើយ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខែពិសាខដើរព្រឹក ខែកត្តិកដើរល្ងាច ៖ មធ្យោបាយធ្វើដំណើរចៀសវាងភ្លៀង ។ អត្ថាធិប្បាយ ខែពិសាខដើរព្រឹក ខែកត្តិកដើរល្ងាច កាលសម័យដើម ការធ្វើដំណើរចាស់ទុំសុទ្ធតែមើលមេឃ មើលខ្យល់ជាក់លាក់ណាស់ ។ ព្រោះកាលនោះសម្ភារៈខ្វះខាត គ្មានអាវភ្លៀង គ្មានឡានទេ ។ ម្ល៉ោះហើយ លោកបានកំណត់ចំណាំថា ខែពិសាខឲ្យដើរពេលព្រឹក ព្រោះល្ងាចៗច្រើនមានភ្លៀង ។ លុះដល់ខែកត្តិក លោកឲ្យដើរពេលល្ងាចវិញ ព្រោះព្រឹកៗច្រើនមានភ្លៀង ។ ប៉ុន្តែគោលបំណងរបស់លោកពុំមែនហាមតែខែពិសាខ និងកត្តិកទេ គឺលោកចង់និយាយម្ដុំខែពិសាខ មានខែជេស្ឋ អាសាធ ស្រាពណ៍ ឯម្ដុំខែកត្តិកមានខែភទ្របទ អស្សុជ… កាលជំនាន់ដើម បើគេអនុវត្តតាមពំនោលនេះ គេច្រើនបានសមបំណងមែន តែមិនប្រាកដជាត្រូវទាំងអស់ទេ ។ ព្រោះជួនកាលមានភ្លៀងអាណាធិបតេយ្យមិនគោរពប្រក្រតីទិនដែរ ។ លុះដល់សម័យវិទ្យាសាស្ត្រជឿនលឿន អ្វីៗក៏ត្រូវប្រែប្រួលអស់ហើយ ។ ដូច្នេះ កំណត់ចំណាំខាងលើនេះក្លាយទៅជាតម្រាប្រចាំសម័យកាលអស់ហើយ ដូចយ៉ាង ពាក់កណ្ដាលទសវត្សរ៍៨០ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្លាចាស់ចាំសីល ៖ មធ្យោបាយបោកប្រាស់របស់មនុស្សអស់ឫទ្ធិអំណាច ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្លាចាស់ចាំសីល ទាក់ទងក្នុងន័យខាងលើនេះ បុរាណាចារ្យបានលើករឿងមួយមកនិទានថា មានខ្លាចាស់មួយដែលមានធ្មេញ ចង្កូម និងក្រចករេចរឹល ចាប់សត្វអ្វីស៊ីក៏ពុំបាន ។ ថ្ងៃមួយ ខ្លាចាស់បានជួបនឹងបុរសឆោតល្ងង់ម្នាក់ ក៏និយាយថា ចូរបុរសឯងចុះទៅក្នុងស្រះទឹកនេះ រួចរាវយកកងមាសកងប្រាក់ទៅចុះ ។ ខ្ញុំថែរក្សាទុកជាយូរហើយ ។ ខ្ញុំនិយាយនេះជាពាក្យពិត ព្រោះខ្ញុំជាខ្លាចាស់ចាំសីល មិនចេះភូតភរទេ ។ លុះបុរសនោះចុះទៅក្នុងស្រះទឹកត្រឹមទ្រូងហើយ ខ្លាចាស់នោះក៏លោតទៅសង្គ្រប់ចាប់បុរសនោះខាំស៊ីបាត់ទៅ ។ ខ្លាចាស់នេះ លោកប្រៀបទៅនឹងមន្ត្រីចាស់ ខឹលខូចម្នាក់ចូលនិវត្តន៍ ។ កាលដែលនៅកាន់អំណាច កាចសាហាវដូចខ្លា គ្មានអ្នកណាហ៊ានមើលមុខចំទេ ។ ប៉ុន្តែលុះដល់អស់បុណ្យទៅ ឫទ្ធិអំណាចក៏គ្មាន ឯលាភសក្ការៈទាំងប៉ុន្មានក៏អស់រលីងទៅដែរ ។ គាប់ជួនថ្ងៃមួយ មានបុរសម្នាក់ចូលទៅពឹងបុណ្យ ។ ខ្លាចាស់នោះនិយាយថា សព្វថ្ងៃពិតមែនតែចូលនិវត្តន៍មែន តែខ្ញុំនៅតែមានអ្នកតូច អ្នកធំ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ គេមិនហៅ ទៅមិនគួរ គេមិនសួរ ឆ្លើយមិនសម ៖ ត្រូវស្គាល់កាលគួរ និងកាលមិនគួរ ។ អត្ថាធិប្បាយ គេមិនហៅ ទៅមិនគួរ គេមិនសួរ ឆ្លើយមិនសម តាមទម្លាប់នៅក្នុងសហគមន៍ខ្មែរ កាលណាមានប្រារព្ធធ្វើពិធីអ្វីមួយដូចជា ជប់លៀង រាត្រីសមោសរ អាពាហ៍ពិពាហ៍ ឬ បុណ្យទានផ្សេងៗ ។ ម្ចាស់កម្មវិធីតែងអញ្ជើញញាតិមិត្តជិតឆ្ងាយមកចូលរួមជាកិត្តិយស រៀរលែងតែបុណ្យសពមួយចេញ ។ ចំណែកអ្នកដែលគេមិនបានអញ្ជើញ ដោយហេតុគេភ្លេច ឬរកមិនជួប ឬក៏នៅឆ្ងាយ គេមិនគួរទៅទេ ទោះជាបងប្អូនបង្កើតក៏ដោយ ។ នៅក្នុងវង់សន្ទនា តែមានអ្នកតាំងសំណួរ និងតម្រូវឲ្យមានអ្នកឆ្លើយ ។ ក្នុងករណីនេះ អ្នកដែលគេមិនសួរ មិនគួរគប្បីឆ្លើយទេ ។ ព្រោះអ្នកសួរគេចុចចំអ្នកណាឲ្យឆ្លើយ គឺគេចង់បានគំនិតយោបល់ពីអ្នកនោះ ។ ឯអ្នកក្រៅពីនោះ បើខំប្រឹងឆ្លើយគេអាចបដិសេធចម្លើយនោះនាំឲ្យខ្មាសគេ ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ គ្នាច្រើនអន្សមខ្លោច គ្នាដូចស្រមោចអន្សមឆៅ …
អានបន្ត »
