កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ក្រមុំមិនដែលស្លូត ចង្កូតមិនដែលនឹង ៖ កិច្ចការពារខ្លួន និងការពារលំនឹងខ្លួន ។ អត្ថាធិប្បាយ ក្រមុំមិនដែលស្លូត ចង្កូតមិនដែលនឹង អត្ថានុរូប ធម្មតា ស្រីក្រមុំខ្មែរ ជាស្រីដែលស្ថិតនៅក្នុងឥរិយាបថប្រពៃណីនិយម គឺមិននិយាយលេងឡេះឡោះ មិនលេងសើចខុសបែបបទប្រាសចាកប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតាមក ។ ម្ល៉ោះហើយ បើមានកំលោះណាមកលលេង ញ៉េះញ៉ោះលែបខាយ សើចលេងនាយអាយ នាងតែងតែមានពាក្យពុំពីរោះខ្លះ ដើម្បីការពារកិត្តិយសខ្លួនជាស្រីក្រមុំ ។ ជាការពិតណាស់ហើយ អ្នកដែលត្រូវការពារខ្លួនតែងតែម៉ឺងម៉ាត់ខែងរ៉ែងទើបអាចការពារខ្លួនបាន ។ ត្រង់ហ្នឹងហើយជាហេតុនាំឲ្យគេថា ស្រីក្រមុំខ្មែរបែបរាងកាយៗបន្តិច ។ រីឯចង្កូតយានទាំងអស់ ទោះជើងទឹក ជើងគោក និងជើងអាកាស សុទ្ធតែមិននៅនឹងតែមួយចំណុចទេ ។ ព្រោះចង្កូតនេះសម្រាប់បត់បែនយានឲ្យទៅតាមកំណោងផ្លូវ ឬទៅតាមទិសដៅដែលគេចង់ទៅ ។ ទោះផ្លូវត្រង់ណាក៏ដោយ ក៏គេកាច់ចង្កូតទៅឆ្វេងទៅស្ដាំបន្តិចៗជានិច្ចដើម្បីទប់លំនឹងល្បឿនយាន ។ អត្ថប្បដិរូប ធម្មតាអ្នកដែលមាននាទីជាអ្នកការពារ តែងតែមានអាជ្ញាសិទ្ធអំណាចខ្លះ បើមិនច្រើនក៏តិច ទើបអាចការពារបាន …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កំណាញ់ក្រៅតម្រា ៖ មនុស្សចិត្តអាក្រក់ទ្រឹស្តស្មូរអន្យតិរ្ថីយ៍ ។ អត្ថាធិប្បាយ កំណាញ់ក្រៅតម្រា មនុស្សកំណាញ់ គឺស្មូរជនដែលពុំសូវមានសទ្ធាជ្រះថ្លា គ្មានចិត្តចង់ធ្វើទាន ឬធ្វើអំណោយបន្តិចបន្តួចសោះទេ ។ គេធ្វើដេរ តែធ្វើទាំងទើសទាំងទាល់ ។ ឯជនកំណាញ់ក្រៅតម្រាវិញ គឺចិត្តអាក្រក់ហួសកម្រិតគិតស្មានមិនដល់ ។ សូម្បីតែរបស់ដែលត្រូវបោះចោលសោះ ក៏មិនដាក់ទានឲ្យអ្នកណាដែរ ។ និយាយដោយហោចទៅ កុំថាឡើយទៅដល់ដាក់ទានដល់ស្មូមយាចក ។ សូម្បីតែមនុស្សក្នុងគ្រួសារខ្លួនឯង ក៏ជននេះពុំសូវចង់ឲ្យដែរ ។ ក្នុងអារម្មណ៍របស់គេ គឺគេគ្មានទុកចិត្តអ្នកណាម្នាក់ឡើយ គេតែងគិតជានិច្ចថា អ្នកនៅជុំវិញខ្លួនសុទ្ធតែចោរទាំងអស់ ។ យូរៗទៅខ្លួនឯងក៏មិនទុកចិត្តខ្លួនឯងដែរ ថែមទាំងចិត្តអាក្រក់ខ្លួនឯងទៀត ។ ដូចជាខ្លួនឯងជាអ្នកមានស្ដុកស្ដម្ភ តែមិនហ៊ានស៊ីឆ្ងាញ់ ឬស្លៀកពាក់ស្អាតដែរ ។ គឺគេស៊ីឲ្យតែតឹងពោះ និងស្លៀកពាក់ឲ្យតែជិតខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ។ គេឥតគិតថា អ្វីដែលឆ្ងាញ់ ឬអ្វីដែលស្អាតនោះទេ ។ មនុស្សយ៉ាងនេះហើយ លោកហៅថា …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ក្អេងក្អាងដូចក្អាត់ក្នុងក្អម ៖ មនុស្សអំនួតហួសមាឌ តែធ្វើអ្វីពុំកើត ។ អត្ថាធិប្បាយ ក្អេងក្អាងដូចក្អាត់ក្នុងក្អម អត្ថានុរូប សត្វក្អាត់ដែលគេចាប់ដាក់ក្នុងក្អម ហែលចេញទៅណាពុំរួច ម្ល៉ោះហើយវាគិតតែពីស្រែកយំ ។ សំឡេងវាលាន់ខ្ទ័រខ្លាំង ស្រកៀរត្រចៀកដោយរំពងនឹងក្អម ។ អត្ថប្បដិរូប លោកប្រៀបមនុស្សណាដែលបានតែសម្ដីអួតក្អេងក្អាងទៅនឹងសត្វក្អាត់ដែលនៅក្នុងក្អម ។ មនុស្សបែបហ្នឹងគ្មានធ្វើអ្វីឲ្យចេញជាសាច់ការបានទេ គឺដូចគ្នានឹងសត្វក្អាត់ដែលចេញទៅណាពុំរួចពីក្អមដូច្នោះដែរ ។ គេតែងសម្គាល់ឃើញថា ជាទូទៅមនុស្សដែលមានកាយវិការកំពូលអួតនោះ មិនដែលធ្វើអ្វីបានកើតទេ ។ ដូចជា មនុស្សខ្លះ អួតអាងខាងវាយកាប់ចាក់គ្មានអ្នកណាស្មើ ។ ប៉ុន្តែបើមានអ្នកខ្លាំងមកតតាំងតបវិញ ស្រាប់តែបាក់អំនួតបន្ថយសំឡេង រហូតដល់គេចខ្លួនបាត់ស្រមោលតែម្ដងក៏មាន ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខែរះឆ្លងផ្លូវ កូនកើតមុនឪ ពតាដើរលេង – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខែរះឆ្លងផ្លូវ កូនកើតមុនឪ ពតាដើរលេង ៖ ការពោលសរសើរគុណពោធិសម្ភាររបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ។ អត្ថាធិប្បាយ ខែរះឆ្លងផ្លូវ កូនកើតមុនឪ ពតាដើរលេង ព្រះពុទ្ធអង្គបរមគ្រូ ទ្រង់ប្រកបដោយអតិរេកគុណបារមីមហាប្រសើរយ៉ាងក្រៃលែងលើត្រ័យភពគឺ ភពមនុស្ស ភពទេព្ដា ភពឥន្ទ្រព្រហ្ម ។ ខែរះឆ្លងផ្លូវ បុរាណាចារ្យបានពោលសរសើរនូវគុណថ្ងៃមហានក្ខត្តឫក្សទាំងបីលក្ខណៈគឺ ថ្ងៃពេញបូរមី ១៥កើត ខែពិសាខ ព្រោះ ៖ កាលព្រះអង្គប្រសូតក៏នៅថ្ងៃហ្នឹង កាលទ្រង់ត្រាស់ដឹងនូវអនុត្តរសម្ពោធិញ្ញាណក៏នៅថ្ងៃហ្នឹង កាលទ្រង់រំលត់ខន្ធចូលកាន់ព្រះនិព្វានក៏នៅថ្ងៃហ្នឹង ហេតុនេះហើយបានជាពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរ នាំគ្នាប្រារព្ធធ្វើបុណ្យ «ពិសាខបូជា» នៅថ្ងៃពេញបូរមី ១៥កើត ខែពិសាខ ជារៀងរាល់ឆ្នាំមិនដែលខាន ។ ម្យ៉ាងទៀត ខែរះឆ្លងផ្លូវ លោកបានឲ្យន័យមួយបែបទៀតថា ខែពេញវង់ឆ្លងពីផ្លូវមួយទៅផ្លូវមួយទៀតគ្រប់ផ្លូវទាំងបី ឬថាថ្ងៃ១៥កើត ខែពេញបូរមី ជាថ្ងៃចប់ផ្នែកខាងខ្នើតឆ្លងចូលថ្ងៃ១រោច ខែងងឹតជាថ្ងៃដើមផ្នែកខាងរនោច ។ កូនកើតមុនឪ កាលព្រះអង្គទ្រង់សម្រេចនូវព្រះអរហត្តផល គឺបានសម្រេចមុនព្រះវរបិតា ។ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខឹងខុស ខឹងខូច ខឹងខាត ៖ ទោសនៃកំហឹងនាំឲ្យវិនាសអន្តរាយ ។ អត្ថាធិប្បាយ ខឹងខុស ខឹងខូច ខឹងខាត ពាក្យថា «ខឹង» គឺជាអារម្មណ៍ស្ទុះឡើង ពុះកព្ជ្រោលឡើងដែលកើតឡើងពីកម្លាំងចិត្តរបស់មនុស្សបុថុជ្ជន ។ តាមព្រះពុទ្ធដីកាទ្រង់ត្រាស់ថា «លោភៈ» គឺសេចក្ដីលោភចង់បានជាឫសគល់នៃទោសៈ (កំហឹងក្រេវក្រោធ) កាលបើទោសៈកើតឡើងហើយ «មោហៈ» ការវង្វេងវង្វាន់ ក៏កើតឡើងតាមលំដាប់គ្នា ។ កាលបើ «មោហៈ» កើតឡើងហើយ អ្វីៗក៏ដល់នូវក្ដីវិនាសអន្តរាយគ្មានសល់ ។ ព្រោះថា «មោហៈ» គឺសេចក្ដីវង្វេងវង្វាន់នេះហើយដែលនាំឲ្យធ្វើអ្វីក៏ខុស ក៏ខូច ក៏ខាត គ្រប់បែបយ៉ាង ។ ខឹងខុស បុថុជ្ជន កាលបើកំពុងខឹងខ្លាំង តែងពោលពាក្យអសុរោះ ប្រាសចាកសីលធម៌ ចាកច្បាប់ទម្លាប់ ចាកផ្លូវល្អ ផ្លូវត្រូវទាំងអស់ ។ ព្រោះអាម្មណ៍គេលែងធម្មតាអស់ហើយ ។ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្លួនទីពឹងខ្លួន ៖ ខ្លួនឯងជាទីពឹងរបស់ខ្លួនឯង ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្លួនទីពឹងខ្លួន ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូជាម្ចាស់ទ្រង់ត្រាស់ថា «អត្តា ហិ អត្តនោ នាថោ» មានតែខ្លួនឯងទេដែលទីពឹងរបស់ខ្លួន ។ ព្រះពុទ្ធភាសិតនេះ បញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា គ្រប់សកម្មភាព ទោះខាងផ្លូវកាយក្ដី ផ្លូវចិត្តក្ដី រមែងមានខ្លួនឯងជាប្រធានទាំងអស់ ។ ចំណែកអ្នកក្រៅពីខ្លួនគ្រាន់តែជាជំនួយរួមផ្សំសម្រាប់ខ្លួនធ្វើជាឧបករណ៍ប៉ុណ្ណោះ ។ ផ្នែកផ្លូវចិត្ត ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់បញ្ជាក់ថា ការទៅចាប់កំណើតជាថ្មីទៀតក៏អាស្រ័យលើកុសលធម៌ដែលខ្លួនបានសាងនោះឯងជាទីពឹង ។ អ្នកដទៃក្រៅពីខ្លួនពុំអាចជាទីពឹងពំនាក់អាស្រ័យបានទេ ។ សមដូចពុទ្ធភាសិតពោលថា «កោ ហិ នាថោ បរោ សិយា» ។ ព្រោះថា ចិត្តជាកុសលក្ដី អកុសលក្ដី សម្រេចឡើងកើតឡើងពីខ្លួនឯងទាំងអស់ ។ ផ្នែកផ្លូវកាយ បើខ្លួនពុំមានអត្តភាពជាខ្លួនទេ តើមានអ្វីជាទីពឹងរបស់ខ្លួន ។ ខ្លួនអាស្រ័យបាយខ្លួនឯង ខ្លួនក៏ត្រូវឆ្អែតខ្លួនឯង ដែលនឹងពឹងអ្នកដទៃឲ្យអាស្រ័យបាយជំនួសរួចឲ្យឆ្អែតខ្លួនឯង …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខឹងខំអត់ ខ្សត់ខំរក ៖ ខន្តីអំណត់ និងការតស៊ូ ។ អត្ថាធិប្បាយ ខឹងខំអត់ ខ្សត់ខំរក ខឹងខំអត់ ធម្មតាមនុស្សបថុជ្ជន កាលបើមានអារម្មណ៍ពីខាងក្រៅមកប៉ះទង្គិចនឹងអារម្មណ៍ខាងក្នុង កំហឹងក៏ស្ទុះពុះកញ្ជ្រោលឡើងភ្លាម ។ កាលបើកំហឹងឆេះឡើងហើយ អ្វីៗក៏ភ្លាត់ចាកប្រក្រតីអស់រលីង គឺភ្លាត់ពីល្អមកអាក្រក់ ពីត្រូវមកខុស ។ ប៉ុន្តែបើមនុស្សចេះយកជ័យជម្នះលើផ្លូវចិត្តបានមិនឲ្យក្រេវក្រោធហើយនោះ អ្វីៗក៏វិលមករកផ្លូវត្រូវ ផ្លូវល្អវិញ ។ ហេតុនេះហើយ បានជាលោកប្រាប់ថា «កុំខឹង បើខឹងត្រូវខំអត់» ។ ខ្សត់ខំរក អ្នកក្រខ្សត់ទ្រព្យ ត្រូវរិះរកមធ្យោបាយគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីរកទ្រព្យឲ្យមានឡើង ។ ការប្រឹងប្រែងរកទ្រព្យនេះទៀតសោត ក៏អាស្រ័យលើសេចក្ដីព្យាយាម និងក្ដីអំណត់តស៊ូយ៉ាងស្វិតស្វាញបំផុត ទើបស្វែងរកទ្រព្យបាន ។ ការស្វែងរកទ្រព្យគឺត្រូវសន្សំតាំងពីតូចតាចឡើងទៅ ប្រៀបដូចសត្វកណ្ដៀរធ្វើដំបូកដូច្នោះដែរ ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខ្លួនតូចកុំតោង ដៃខ្លីកុំឈោងប្រវាឪបភ្នំ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្លួនតូចកុំតោង ដៃខ្លីកុំឈោងប្រវាឪបភ្នំ ៖ មុនប្រាថ្នាធ្វើអ្វីមួយ តោងស្គាល់ពីសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនឲ្យច្បាស់លាស់សិន ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្លួនតូចកុំតោង ដៃខ្លីកុំឈោងប្រវាឪបភ្នំ ខ្លួនតូចកុំតោង ខ្លួនតូចក្នុងពេលនេះ លោកសំដៅយកឋានៈជីវភាពឋានន្តរស័ក្តិ ។ អ្នកទន់ខ្សោយបែបនេះ មិនគួរមានចិត្តលោភលន់ ចង់តោងចាប់យកនូវអ្វីដែលខ្ពស់ហួសពីឋានៈ ឬសមត្ថភាពខ្លួន ។ តួយ៉ាងដូចជា ៖ កម្មករតូចតាចម្នាក់ប្រាថ្នាចង់ធ្វើអគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន ជនអវិជ្ជាម្នាក់ប្រាថ្នាចង់ធ្វើប្រធានតុលាការ ស្មូមយាចកម្នាក់ប្រាថ្នាចង់ក្លាយខ្លួនជាវិនិយោគិន ។ ដៃខ្លីកុំឈោងប្រវាឪបភ្ ពំនោលនេះ ក៏មានន័យប្រហែលនឹងខ្លួនតូចកុំតោងដែរ ព្រោះពាក្យថា «តោង» និង «ឈោង» មានន័យដូចគ្នា ។ គ្រាន់តែលោកចង់បញ្ជាក់បន្ថែមឲ្យរឹតតែច្បាស់ឡើងទៀតប៉ុណ្ណោះ ។ ព្រោះមនុស្សដែលពុំស្គាល់សមត្ថភាពខ្លួន ច្រើនតែមានមហិច្ឆិតាលោភលន់ឥតព្រំដែន ។ ការដែលប្រាថ្នាលោភលន់ចង់បាន ឬចង់ធ្វើអ្វីមួយដែលហួសពីសមត្ថភាពខ្លួនខ្លាំងពេក សុទ្ធតែនាំមកនូវសេចក្ដីវិនាសអន្តរាយទាំងអស់ ។ ដូចជា ទុរគតជនម្នាក់ដេកប្រាថ្នាចង់បានកូនក្រមុំមហាសេដ្ឋីមកធ្វើជាប្រពន្ធ ឬដូចអនក្ខរជនម្នាក់ចង់ធ្វើអ្នកដឹកនាំប្រទេសជាតិ ។ ឧបមាថា …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខ្មោចស្រុកឲ្យដៃ ទើបខ្មោចព្រៃហ៊ាន ៖ កម្លាំងខាងក្រៅធ្វើការបានល្អ ដោយមានកម្លាំងបង្កប់ខាងក្នុង ។ អត្ថាធិប្បាយ ខ្មោចស្រុកឲ្យដៃ ទើបខ្មោចព្រៃហ៊ាន ខ្មោចស្រុក ខ្មោចព្រៃ ក្នុងពេលនេះ លោកនិយាយពីមនុស្សទុច្ចរិតដែលចង់វាយប្រហារគោលដៅណាមួយ ។ ពួកវាតែងមានអ្នករនុកក្នុងជាអ្នកឲ្យការណ៍ ទើបធ្វើការនោះបានសម្រេចល្អ ។ ឧទាហរណ៍ៈ មានចោរមួយក្រុមចង់ចូលលួច ឬប្លន់ផ្ទះមួយ ឬអង្គភាពមួយ ។ ពួកវាតែងមានរនុកក្នុងជាអ្នកផ្ដល់ព័ត៌មាន ។ រនុកក្នុងនេះ ជួនជាអ្នកបម្រើក្នុងផ្ទះ ឬក្នុងអង្គភាព ។ ជួនជាកូនក្មួយ ឬសាច់ញាតិ ឬក៏ជាបុគ្គលិកក្នុងអង្គភាព ។ កាលបើរនុកក្នុងផ្ដល់ព័ត៌មានបានល្អ ពួកវាក៏វាយលុកចូលយ៉ាងជោគជ័យ ។ ឯរឿងនយោបាយ អ្នកដឹកនាំដ៏ឆ្លាតវៃក៏អនុវត្តតាមរូបមន្តនេះដែរ ។ ដូចជា គេចង់ចូលវាយលុកបន្ទាយខ្មាំង គេត្រូវរករនុកក្នុងឲ្យបានទើបវាយលុកចំៗគោលដៅតែម្ដង ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខុសម្តង ឆ្គងមួយពេល – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ខុសម្តង ឆ្គងមួយពេល ៖ ការលើកអភ័យដោយមនោសញ្ចេតនា ។ អត្ថាធិប្បាយ ខុសម្តង ឆ្គងមួយពេល នៅក្នុងអង្គភាពនីមួយៗតែងមានអ្នកប្រព្រឹត្តខុសឆ្គងដែលនាំឲ្យប្រធានអង្គភាពខឹងក្រេវក្រោធ រហូតដល់ចង់ដកហូតមុខងារ ឬដេញចោលទៀតផង ។ ពេលនោះ ចាស់ទុំក្នុងអង្គភាពជួយនិយាយសម្រុះសម្រួលបន្ធូរភាពក្រេវក្រោធថា ណ្ហើយ… គួរលើកអភ័យឲ្យគ្នាម្ដងទៅព្រោះកំហុសនេះកើតឡើងដោយអចេតនាទេ បើថ្ងៃក្រោយនៅតែប្រព្រឹត្តទៀត សឹមធ្វើទោសតាមដំណើរ ។ ម្យ៉ាងទៀត គ្នាទើបតែខុសម្ដងឆ្គងមួយពេលនេះទេ ។ សេចក្ដីអង្វរកប៉ុណ្ណេះ អាចធ្វើឲ្យប្រធានស្ងៀម និងរំសាយកំហឹងបានមួយកម្រិតដែរ ៕ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ខ្លាមិនខ្លាច ទៅខ្លាចអាចម៍ខ្លា – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
