កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កូនក្រោលបង្គាលស្នឹង ៖ មនោសញ្ចេតនាលើអ្នកដែលនៅជាមួយគ្នាយូរ ។ អត្ថាធិប្បាយ កូនក្រោលបង្គាលស្នឹង អត្ថានុរូប គោ ក្របី ដែលម្ចាស់ចិញ្ចឹមយូរជាងគេ ទុកដូចជាម្ចាស់ក្រោល ។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ គេដឹកវាទៅបោះស្នឹងឲ្យស៊ីស្មៅនៅឯវាល ដោយគេចិញ្ចឹមវាទុកប្រចាំក្រោលយូរយ៉ាងនេះហើយ គេក៏មានចិត្តអាណិតស្រឡាញ់វាជាងគេ ។ ដូច្នេះហើយម្ចាស់ក៏មិនលក់ដូរវាដែរ គឺគេទុកវាទ្រព្យសម្អប់ ។ គេហៅវាថា កូនក្រោលបង្គោលស្នឹង ។ អត្ថប្បដិរូប មនុស្សណាដែលរស់នៅក្នុងស្រុកភូមិយូរជាងគេ លោកហៅថា «ចាស់ស្រុក» ។ លោកប្រៀបធៀបមនុស្សនេះដូចគោ ក្របីប្រចាំក្រោលដែរ ។ មនុស្សនេះបើមានបញ្ហាអ្វីល្មមៗ គេច្រើនលើកអភ័យឲ្យ ព្រោះគេយល់ថា ជាចាស់ទុំប្រចាំស្រុកភូមិទៅហើយ ។ ម្យ៉ាងទៀត មនុស្សណាដែលធ្វើការក្នុងអង្គភាពបានយូរជាងគេមិនផ្លាស់ប្ដូរទៅណា គឺយូរជាច្រើនតំណចៅហ្វាយនាយ ។ មនុស្សនេះក៏គេចាត់ទុកថាជាព្រឹទ្ធាចារ្យប្រចាំអង្គភាពដែរ ។ ពំនោលខាងលើនេះ ពុំមែនជាពាក្យប្រៀនប្រដៅអប់រំអ្វីទេ គឺគ្រាន់តែចង់បញ្ជាក់ថា មនុស្សណាដែលនៅយូរក្នុងកន្លែងណាមួយ តែមានគេរាប់អានច្រើន …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កាប់បំពង់រង់ទឹកភ្លៀង ៖ ការរង់ចាំដែលមិនច្បាស់លាស់ ។ អត្ថាធិប្បាយ កាប់បំពង់រង់ទឹកភ្លៀង អត្ថានុរូប មានមនុស្សខ្លះដោយគ្រាន់តែបានឮសូរផ្គរលាន់ ក៏នឹងស្មានថា នឹងមានភ្លៀងធំហើយ ។ គេក៏បោះបង់ការងារដែលកំពុងធ្វើនៅដៃចោល រួចក៏ប្រញាប់ប្រញាល់ទៅកាប់ឫស្សីធ្វើបំពង់រង់ចាំត្រងទឹកភ្លៀង ដែលមិនទាន់ទាំងដឹងច្បាស់ថា មានភ្លៀងឬក៏អត់ផង ។ អត្ថប្បដិរូប កិច្ចការអ្វីក៏ដោយ បើមិនទាន់ដឹងច្បាស់លាស់ទេ គេមិនត្រូវសង្ឃឹមខ្លាំងក្លារហូតដល់សុខចិត្តចោលការងារដែលកំពុង ធ្វើនៅដៃនោះទេ ។ ឧទាហរណ៍ៈ មនុស្សម្នាក់កំពុងធ្វើចម្ការ ស្រាប់តែថ្ងៃមួយបានដំណឹងថា មានគេបម្រុងមកបើករោងចក្រក្នុងភូមិរបស់ខ្លួន ។ មនុស្សនោះក៏លះបង់ការងារកសិកម្មចោលអស់រលីង ។ មួយថ្ងៃៗ គេគិតតែពីដើរស៊ើបការងាររោងចក្រ ។ ចំណែកក្រុមហ៊ុនក៏ពុំទាន់ប្រាកដថា មកបើកថ្ងៃណាដែរ ។ ឯអ្នករង់ចាំក៏ចេះតែរង់ចាំរហូតទៅ គឺរង់ចាំរហូតដល់អស់លុយកាក់ពីខ្លួន ។ ដូច្នេះការដែលឮសូរ ហើយរង់ចាំនេះពុំល្អឡើយ ៕ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ កាន់កពស់កាន់ឲ្យជាប់ប្រយ័ត្នក្រឡាប់ខាំឯប្រាណ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កាន់កពស់កាន់ឲ្យជាប់ប្រយ័ត្នក្រឡាប់ខាំឯប្រាណ ៖ ការកាន់ក្ដីក្ដាំត្រូវក្ដាប់ឲ្យណែន ប្រយ័ត្នគ្រោះថ្នាក់ដល់ខ្លួន ។ អត្ថាធិប្បាយ កាន់កពស់កាន់ឲ្យជាប់ប្រយ័ត្នក្រឡាប់ខាំឯប្រាណ អត្ថានុរូប ពស់ក្នុងពេលនេះ លោកសំដៅយកពស់ដែលមានពឹសខ្លាំង ។ លោកចង់និយាយប្រាប់ថា បើបានជាជ្រុលកាន់កពស់ហើយ ត្រូវក្ដាប់ឲ្យណែនជាប់ក្នុងដៃ ។ ព្រោះបើធ្វេសតែបន្តិច ពស់នោះនឹងក្រឡាស់បែរមកចឹកអ្នកកាន់វិញមិនខាន ។ អត្ថប្បដិរូប ពំនោលខាងលើនេះ លោកចង់និយាយថា មុននឹងចោទប្រកាន់ទៅលើភាគីណាមួយ អ្នកដើមចោទតោងត្រិះរិះពិចារណាឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងឲ្យបានហ្មត់ចត់ល្អិតល្អន់ជាមុនសិន ។ ព្រោះថាការចោទប្រកាន់ដែលគ្មានភ័ស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ និងមិនត្រឹមត្រូវ វានឹងមានផលអាក្រក់ស្រោចមកលើដើមចោទវិញ ជាហេតុនាំឲ្យមានផលវិបាកជាខ្លាំង ៕ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ កុំធ្វើស្រែប្រវាស់ កុំសង់ផ្ទះចូលគ្នា – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កុំធ្វើស្រែប្រវាស់ កុំសង់ផ្ទះចូលគ្នា ៖ ផលវិបាកនៃទង្វើរួមគ្នា ។ អត្ថាធិប្បាយ កុំធ្វើស្រែប្រវាស់ កុំសង់ផ្ទះចូលគ្នា ធម្មតាការរកស៊ី បើមុខរបរនោះធំ តម្រូវឲ្យមានភាគហ៊ុនច្រើន គេតែងចូលហ៊ុនគ្នា ទើបប្រកបមុខរបរនោះទៅបាន ។ ក៏ប៉ុន្តែចំពោះការចូលហ៊ុនគ្នា២មុខលោកហាមជាដាច់ខាតពីព្រោះវា បង្កឲ្យមានបញ្ហាខ្លាំងណាស់ គឺ ៖ កុំធ្វើស្រែប្រវាស់ ការធ្វើស្រែប្រវាស់ ដូចជា ម្នាក់មានដីស្រែ ម្នាក់ទៀតមានពូជស្រូវ ឬម្នាក់មានដីស្រែ ម្នាក់ទៀតមានឧបករណ៍ គោ ក្របី នង្គ័ល រនាស់ជាដើម ។ ការប្រវាស់គ្នានេះ អាចឲ្យគេចំណេញបានទាំងសងខាង ក៏ប៉ុន្តែបើការប្រវាស់គ្នានេះធ្វើបានត្រឹមតែពាក់កណ្ដាលដៃ ដូចជា ស្រូវមិនទាន់ចេញផ្លែ ឬកំពុងចេញផ្លែ ស្រាប់តែជួបចៃដន្យចង្រៃ ភាគីទាំងពីរនេះមានជម្លោះដោយប្រការណានីមួយ តើគេបែងចែកភាគផលគ្នាដូចម្ដេចកើត ? ដូច្នេះប្រកដជាជម្លោះនេះរីករាលដាលដែលអាចប្រឈមមុខនឹង គ្រោះថ្នាក់ និងអាចឈានទៅរកការវាយប្រហារគ្នាក៏សឹងមាន ។ កុំសង់ផ្ទះចូលគ្នា ការសង់ផ្ទះចូលគ្នាក៏មានន័យ ដូចខាងលើដែរ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កុំស្លាប់ដូចពស់រស់ដូចកង្កែប ៖ កុំធ្វើខ្លួនឲ្យគេខ្លាចគ្រប់កាល និងរស់គ្មានន័យ ។ អត្ថាធិប្បាយ កុំស្លាប់ដូចពស់រស់ដូចកង្កែប ធម្មតាសត្វសាហាវយ៉ាងណាក៏ដោយ ពេលងាប់ទៅគេលែងខ្លាចវាអស់ហើយ ។ ប៉ុន្តែសត្វពស់វិញងាប់ក៏ដោយ ក៏គេនៅតែខ្លាចដដែល ។ អត្ថានុរូប ពស់នៅពេលនេះ លោកសំដៅយកពស់ដែលមានពឹស ។ ពេលវានៅរស់ អ្នកផងទាំងពួងតែងតែខ្លាចរអាគ្រប់ៗគ្នាទាំងក្មេងទាំងចាស់ ។ លុះពេលវាងាប់ទៅក៏គេនៅតែខ្លាចវាដដែល ។ កម្លាចនេះដោយគិតថាវាមិនទាន់ងាប់មែនទែន ។ បើឃើញវាហើមស្អុយរលួយក៏នៅគិតថាក្រែងពឹសវានៅជាប់តាមឆ្អឹងឆ្អែងទៀត ។ រីឯសត្វកង្កែបគឺជាសត្វស្លូតហើយល្ងង់ ។ វាខ្លាចគេណាស់ ។ វាគ្មានអាវុធសម្រាប់ការពារខ្លួនទេ ។ ធម្មជាតិបានធ្វើអំណោយដល់វាដោយមានការផ្លាស់ប្ដូរពណ៌សម្បុរស្បែកទៅតាមទីកន្លែងវារស់នៅសម្រាប់បន្លំខ្លួន និងឲ្យជើងក្រោយវែងមានសាច់ដុំខ្លាំងក្លាសម្រាប់ចាក់លោតបានឆ្ងាយដើម្បីគេចខ្លួនពីអន្តរាយផ្សេងៗ ។ ម្យ៉ាងទៀតដោយសារវាជាសត្វល្ងង់ខ្លៅយ៉ាងនេះហើយបានជាវាមិនចេះកាយរូងធ្វើជម្រកទេ គឺវាដើរជ្រកជាមួយរូងក្ដាម ។ វាសប្បាយចិត្តណាស់ក៏ស្រែកវ៉ែបៗនាំឲ្យអ្នកនេសាទឮក៏ខ្វារយកវាដោយទាំងក្ដាមម្ចាស់រូងទៀត ។ អត្ថប្បដិរូប សត្វពស់ក្នុងន័យខាងលើនេះ លោកប្រៀបធៀបទៅមនុស្សពាលយង់ឃ្នងកាចសាហាវ ។ មនុស្សពាលនេះកាលបើរស់នៅត្រង់ណា អ្នកផងទាំងពួងតែងមានការភ័យខ្លាចរអាជាខ្លាំង ។ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កុំទុកចិត្តមេឃ កុំទុកចិត្តផ្កាយ កុំទុកចិត្តប្រពន្ធថាគ្មានសហាយ កុំទុកចិត្តម្តាយថាគ្មានបំណុល ៖ ក្នុងលោកនេះគ្មានអ្វីគួរឲ្យទុកចិត្តបានទេ ។ អត្ថាធិប្បាយ កុំទុកចិត្តមេឃ កុំទុកចិត្តផ្កាយ កុំទុកចិត្តប្រពន្ធថាគ្មានសហាយ កុំទុកចិត្តម្តាយថាគ្មានបំណុល កុំទុកចិត្តមេឃ មេឃជារបស់ធម្មជាតិ គេមិនអាចកំណត់ ឬបង្គាប់បញ្ជាបានទេ ដូចជា ពេលខ្លះមេឃរកកលចង់ភ្លៀង ស្រាប់តែមិនភ្លៀងទៅវិញ ។ ជួនគេឃើញមេឃស្រឡះសោះស្រាប់តែភ្លៀងភ្លាម ។ ជួនកាលទៀត គេឃើញមេឃបើកថ្ងៃធម្មតាទេ ស្រាប់តែមានភ្លៀងរ៉ុយៗចុះមកដែលគេហៅថា មេឃភ្លៀងបើកថ្ងៃ ។ ដូច្នេះ ឃើញថាគ្មានអ្វីគួរឲ្យគេទុកចិត្តបានឡើយ ។ កុំទុកចិត្តផ្កាយ ផ្កាយក៏ជារបស់ធម្មជាតិដូចមេឃដែរ ដូច្នេះក៏មិនគួរឲ្យទុកចិត្តបានឡើយ ។ ដូចជាកណ្ដាលអាធ្រាត្រផ្កាយនេះឃើញនៅចំពីលើក្បាល បន្ទាប់មកឃើញនៅទិសខាងលិចវិញ ។ ដូច្នេះ ឃើញថា គេមិនអាចកំណត់ ឬទុកចិត្តថា វានៅនឹងនមួយកន្លែងបានឡើយ ។ កុំទុកចិត្តប្រពន្ធថាគ្មានសហាយ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ភរិយាជាចំនួនច្រើនណាស់ដែលប្រកាន់ខ្ជាប់នូវប្រពៃណីជាតិ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ក្របីស្នែងកែក មនុស្សស្រលៀងភ្នែក ក្រពើកំបុតកន្ទុយ ៖ អ្វីដែលខុសប្រក្រតី បុគ្គលិកលក្ខណៈក៏ខុសប្រក្រតីដែរ ។ អត្ថាធិប្បាយ ក្របីស្នែងកែក មនុស្សស្រលៀងភ្នែក ក្រពើកំបុតកន្ទុយ មនុស្សក្ដី សត្វតិរច្ឆានក្ដី ដែលមានលក្ខណៈកាយវិការដូចខាងលើ លោកប្រាប់ថាគួរឲ្យប្រុងប្រយ័ត្ន ។ ក្របីស្នែងកែក មានសត្វជាច្រើនដែលមានលក្ខណៈមិនប្រក្រតី តែពេលនេះលោកលើកយកសត្វក្របីស្នែងកែកមកធ្វើជាតួយ៉ាង ។ លោកថាសត្វក្របីស្នែងកែកតែងកាច និងមានភាពអំនួតជាងក្របីធម្មតា ។ ឫកពាវាក្រអឺតក្រទម មិនខ្លាចគេទេ ។ កាលណាវាឃើញក្របីដូចគ្នា ឬមនុស្សទៅជិតវាៗតែងអើតក្បាលស្ងើន បង្ហាញនូវភាពអំនួត និងកាច ។ មនុស្សស្រលៀងភ្នែក តាមការកត់សម្គាល់ឃើញថា មនុស្សស្រលៀងភ្នែកតែងមានអ្វីដែល«លើស» គឺថាល្អ ក៏ល្អលើសគេ បើអាក្រក់ក៏លើសគេ បើស្លូតបើកាចក៏លើសគេដែរ ។ ហេតុនេះហើយបានជាលោកប្រាប់ថា ឲ្យប្រុងប្រយ័ត្ន ។ ព្រោះបើសេពគប់ចំលើអ្នកដែលល្អលើសគេជាការប្រសើរ ។ តែបើចំលើអ្នកអាក្រក់លើសគេវិញគួរឲ្យស្ដាយ ។ ក្រពើកំបុតកន្ទុយ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កុកភ្លេចជង់ តែជង់មិនភ្លេចកុកទេ ៖ ជនល្មើសភ្លេចគុក តែគុកមិនភ្លេចជនល្មើសទេ ។ អត្ថាធិប្បាយ កុកភ្លេចជង់ តែជង់មិនភ្លេចកុកទេ អត្ថានុរូប ជង់ ជាអន្ទាក់តឿឥតដង មានតែជើងស្រួចខ្លីសម្រាប់ដោតជាប់ទៅក្នុងដី ។ កុកដើរមកចំរង្វង់ខ្សែធ្នាក់ៗក៏រឹតជើងជាប់ ។ ជួនកាលវារលាស់ជើងរួចផុត ។ ពេលវាដើរទៅ វាឥតគិតខ្វល់នឹងខ្សែអន្ទាក់ជង់ទៀតទេ ។ ប៉ុន្តែខ្សែធ្នាក់ជង់នៅតែរង់ចាំទទួលជើងកុកជានិច្ច ។ អត្ថប្បដិរូប ជនល្មើសដែលប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គងរួចហើយៗរត់គេចខ្លួន ឬរត់ចោលស្រុកបាត់ទៅ តែនឹកគិតថា គ្មានអ្នកណាដឹងទេ គឺវាភ្លេចសមត្ថកិច្ចអស់ហើយ ។ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចឥតមានភ្លេចវាទេ ។ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ គេខំប្រឹងធ្វើការតាមដានស្រាវជ្រាវជាប់ជាប្រចាំដើម្បីឈានទៅរកការចាប់ខ្លួន ។ កាលណាកិច្ចការគេមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ហើយ គេក៏ចាប់ខ្លួនវាយកមកដាក់គុកទៀត ៕ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ក្តៅថ្ងៃមិនស្មើក្តៅចិត្ត – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ក្តៅថ្ងៃមិនស្មើក្តៅចិត្ត ៖ គ្មានភ្លើងអ្វីក្ដៅស្មើនឹងភ្លើងទោសៈ ។ អត្ថាធិប្បាយ ក្តៅថ្ងៃមិនស្មើក្តៅចិត្ត កម្ដៅព្រះអាទិត្យ ឬកម្ដៅថ្ងៃ អ្នកប្រាជ្ញខាងវិទ្យាសាស្ត្របានពោលថា វាមានកម្ដៅរាប់ពាន់ម៉ឺនអង្សាសេ ។ ប៉ុន្តែទោះបីវាមានឋាមពលខ្លាំងក្លាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏នៅតែចាញ់កម្ដៅចិត្តទោសៈមនុស្សលោកដែរ ។ ព្រោះកម្ដៅថ្ងៃមិនអាចដុតកម្លោចភពផែនដី ឬដុតឲ្យឆេះសម្លាប់មនុស្សលោកបានទេ ។ ផ្ទុយទៅវិញ កម្ដៅភ្លើងចិត្តទោសៈមនុស្សលោកមានឋាមពលអាចដុតកម្លោចភពផែនដី ឬដុតឲ្យឆេះមនុស្សលោកខ្លួនឯងបាន ។ ព្រោះថាកាលណាមនុស្សលោកក្ដៅចិត្តហើយ គេធ្វើអាវុធប្រល័យលោក បំផ្លាញភពផែនដី និងជីវិតមនុស្ស សត្វ រុក្ខជាតិ ឲ្យអន្ដរធានតែក្នុងមួយប៉ព្រិចភ្នែកប៉ុណ្ណោះ ៕ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ កក់ក្តៅដូចអាំងផេះ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ កែតម្រូវ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កក់ក្តៅដូចអាំងផេះ ៖ ការទុកចិត្តដែលឥតខ្លឹមសារ ។ អត្ថាធិប្បាយ កក់ក្តៅដូចអាំងផេះ មនុស្សដែលរងាតែងរកអាវក្រាស់ៗមកពាក់ដើម្បីឲ្យកក់ក្ដៅ ។ បើគ្មានអាវពាក់ការពារទេ គេតែងបង្កាត់ភ្លើងអាំងឲ្យកក់ក្ដៅ ។ មនុស្សរងាពេលនេះ លោកនិយាយប្រៀបប្រដូចនឹងមនុស្សគ្មានទីពឹង ។ ដូច្នេះមនុស្សនេះត្រូវស្វែងរកទីពឹង គ្រាន់ជាបង្អែកពឹងពាក់ពំនាក់អាស្រ័យ ។ ការដែលស្វែងរកទីពឹងនេះ ជួនកាលក៏ពឹងទៅលើអ្វីដែលគ្មានផលប្រយោជន៍គ្មានខ្លឹមសារបន្តិចសោះ ។ ឧទាហរណ៍ៈ នាយ «ក» បានទៅពឹងពាក់លោក «ខ» ឲ្យជួយរកការងារធ្វើ ឬរកមុខរបរអ្វីមួយដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត ។ តាំងពីថ្ងៃនោះមក នាយ «ក» ចេះតែសង្ឃឹម និងកក់ក្ដៅចិត្តជាប់ជានិច្ចថា គេមុខជាជួយរកមុខរបរស ឬការងារអ្វីមួយឲ្យខ្លួនមិនខាន ។ តែតាមពិតលោក «ខ» គ្រាន់តែបានទទួលអ៊ឺ‑អើ តែបបូរមាត់ប៉ុណ្ណោះ គឺឥតបានជួយរកអ្វីបន្តិចឡើយ ។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងស្រុកភូមិមួយដែលមានចោរលួច ចោរប្លន់ជាញឹកញាប់ ។ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបហាក់ដូចជាគ្មានប្រសិទ្ធភាពសោះ …
អានបន្ត »
