កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា ៖ មនោកម្ម និងវចីកម្ម ពុំស្របគ្នា ។ អត្ថាធិប្បាយ ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា ចិត្តជាទេវទត្ត ភិក្ខុទេវទត្ត ត្រូវជាព្រះអនុជអយ្សិកា (ប្អូនជីដូនមួយនឹងព្រះសម្ពុទ្ធផ្នែកខាងព្រះវរមាតា) ។ ភិក្ខុទេវទត្តនេះបានសម្រេចឈានលោកិយអាចធ្វើដំណើរតាមអាកាសបាន ។ ប៉ុន្តែដោយទេវទត្តនេះមានមហិច្ឆិតាលោភលន់ហួសប្រមាណ ដោយមានចិត្តចង់តាំងខ្លួនធ្វើជាព្រះពុទ្ធ ក៏ព្យាយាមធ្វើគត់ព្រះពុទ្ធអង្គ ដើម្បីខ្លួនបានឡើងធ្វើជាព្រះពុទ្ធជំនួស ។ ដូច្នេះ ឈានលោកិយរបស់ទេវទត្តក៏អន្ដរធានបាត់អស់ទៅ ។ ដោយមនោកម្ម គឺចិត្តខ្មៅ ចិត្តបាបរបស់ទេវទត្តយ៉ាងនេះហើយ ទើបបុរាណាចារ្យពោលថា ចិត្តអាក្រក់ដូចទេវទត្ត ។ មាត់ជាទេវតា ទេវតា គឺជាបុគ្គលដែលសោយនូវបុញ្ញកម្មរបស់ខ្លួននៅស្ថានទេវលោក ។ នៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ គេទុកទេវតាជានិមិត្តរូបតំណាងឲ្យភាវៈល្អ ។ ដូច្នេះ លោកប្រៀបប្រដូចទៅនឹងមនុស្សដែលមានវាចាពីរោះ ផ្អែមល្ហែមនោះថា មាត់ជាទេវតា ។ មនុស្សណាមានចិត្តអាក្រក់ តែសម្ដីខាងក្រៅផ្អែមដូចទឹកឃ្មុំ លោកថា ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ជាទេវតា …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចង្កឹះមួយបាច់ កាច់មិនបាក់ ៖ សាមគ្គីជាកម្លាំងរឹងមាំ ។ អត្ថាធិប្បាយ ចង្កឹះមួយបាច់ កាច់មិនបាក់ អត្ថានុរូប ចង្កឹះមួយដើម គេអាចកាច់បំបាក់ដោយងាយ ព្រោះភាពរឹងមាំតិចពេក ។ ប៉ុន្តែបើគេរួមផ្គុំចង្កឹះច្រើនទៅជាកម្លាំងក៏ច្រើនដែរ ។ គេមិនអាចកាច់បំបាក់បានឡើយ ។ ដូចគេយកអំបោះជាច្រើនសរសៃមកវិញធ្វើជាខ្សែពួរ រួចយកទៅទាក់ដំរីឲ្យជាប់បានដូច្នោះដែរ ។ អត្ថប្បដិរូប សាមគ្គីគឺការរួបរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ និងនាំមកនូវកម្លាំងរឹងមាំយ៉ាងខ្លាំង ។ គេអាចយកកម្លាំងនេះទៅវាយបំបែកភ្នំមួយម្ដងបន្តិចៗឲ្យរលីងរលាយបាន ។ ការរួបរួមកម្លាំងតូចៗជាធ្លុងមួយ បង្កើតបានជាកម្លាំងរឹងមាំដែលអាចសម្រេចការងារយ៉ាងធំឲ្យសមតាមបំណងបានជាស្ថាពរ ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ចុះទឹកក្រពើ ឡើងលើខ្លា – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចុះទឹកក្រពើ ឡើងលើខ្លា ៖ ងាកទៅផ្លូវណាក៏មានបញ្ហាដូចគ្នា ។ អត្ថាធិប្បាយ ចុះទឹកក្រពើ ឡើងលើខ្លា អត្ថានុរូប ក្នុងដំណើរមួយដែលគេត្រូវទៅដោយចាំបាច់ ប៉ុន្តែបើធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹក គេនឹងជួបហ្វូងក្រពើជាច្រើន ។ បើគេធ្វើដំណើរតាមផ្លូវគោកវិញ គេក៏ជួបនឹងសត្វខ្លាកំណាចដែរ ។ ដូច្នេះ បើគេងាកទៅតាមផ្លូវណាក៏មានបញ្ហាដែលត្រូវដោះស្រាយដូចគ្នា ។ អត្ថប្បដិរូប ការរស់នៅក្នុងសង្គមមនុស្ស រមែងតែងជួបប្រទះនូវករណីដែលពិបាកដោះស្រាយ ព្រោះងាកទៅខាងណាក៏ជួបនឹងបញ្ហាដូចគ្នា ។ ឧទាហរណ៍ៈ បុរសម្នាក់មានរឿងក្ដីក្ដាំត្រូវឡើងតុលាការ ។ គេគិតពិចារណាថាតើត្រូវទៅតាមផ្លូវណា បើឡើងតុលាការក៏គេត្រូវចាយលុយ បើងាកទៅរកលោកធំជាបង្អែកក៏គេត្រូវអស់លុយដូចគ្នា ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ចេះឲ្យគេកោត ឆោតឲ្យគេអាណិត – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចេះឲ្យគេកោត ឆោតឲ្យគេអាណិត ៖ មានជំនាញច្បាស់លាស់ និងការដឹងខ្លួនថាល្ងង់ ។ អត្ថាធិប្បាយ ចេះឲ្យគេកោត ឆោតឲ្យគេអាណិត ចេះឲ្យគេកោត អ្នកចេះដឹងមានសមត្ថភាពខ្ពស់ មានជំនាញច្បាស់លាស់ មានទេពកោសល្យ និងថ្មីដៃល្អប្រសើរ បើគេចាប់កាន់ការងារអ្វីមួយ រមែងមានគម្រោង មានវិធាន និងរូបមន្តត្រឹមត្រូវល្អណាស់ ។ ម្ល៉ោះហើយការងាររបស់គេតែងប្រព្រឹត្តទៅបានសមរម្យស្អាតល្អ និងមានមាត្រដ្ឋានតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេសខ្ពង់ខ្ពស់ ។ អ្នកផងទាំងពួងតែងកោតសរសើរគ្រប់ៗគ្នា ។ ស្នាដៃរបស់គេនីមួយៗមានកិត្តិសព្ទល្បីរន្ទឺ ធ្វើឲ្យគេកោតស្ញប់ស្ញែងគ្រប់ទិសទី ។ ឆោតឲ្យគេអាណិត ពាក្យថា «ឆោត» នៅពេលនេះ លោកសំដៅយកមនុស្សដែលល្ងង់ មានសមត្ថភាពទន់ខ្សោយ កម្រិតនៃការយល់ដឹងមានតិចតួចស្ដួចស្ដើង ។ ប៉ុន្តែ មនុស្សនេះតែងដឹងខ្លួនឯងជានិច្ចថា ខ្លួនឯងល្ងង់ដែរ ។ ម្ល៉ោះហើយបើគេធ្វើការអ្វីមួយ គេតែងពិគ្រោះសាកសួរយោបល់ពីអ្នកដែលចេះជាងខ្លួន ដើម្បីយកមកពិសោធន៍ និងការណែនាំពីគេមកអនុវត្ត ។ ម្យ៉ាងទៀត គេតែងពេញចិត្តនឹងទទួលនូវការរិះគន់ពីជនទូទៅដោយរីករាយ ។ ម្ល៉ោះហើយ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចង់មានឲ្យជួញអង្ករ ចង់ក្រឲ្យប្រើឡានចាស់ ៖ បែបបទក្នុងការរកស៊ី និងការប្រើរបស់ចាស់ ។ អត្ថាធិប្បាយ ចង់មានឲ្យជួញអង្ករ ចង់ក្រឲ្យប្រើឡានចាស់ ចង់មានឲ្យជួញអង្ករ អង្ករ គឺជាគ្រាប់ធញ្ញជាតិដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាយកមកចម្អិនជាបាយធ្វើអាហារសម្រាប់ទទួលទានចិញ្ចឹមជីវិត ។ ដូច្នេះ អ្នកណាក៏ត្រូវការអង្ករដែរ គ្រាន់តែអ្នកមានធនធានអាស្រ័យអង្ករល្អ អង្ករថ្លៃ អង្ករឆ្ងាញ់ ។ ឯអ្នកក្សត់ខ្សោយទទួលទានអង្ករអ្វីដែលរកបានទៅតាមលទ្ធភាព ។ កាលបើមានគេត្រូវការអង្ករគ្រប់ៗគ្នា ដូច្នេះអ្នកលក់អង្ករអាចប្រមូលបានលុយជាហូរហែ ។ ប៉ុន្តែ គេក៏សង្កេតឃើញអ្នកលក់អង្ករតូចតាចខ្លះ លក់មិនសូវដាច់ ប្រមូលលុយក៏មិនសូវបានដែរ ។ ចង់ក្រឲ្យប្រើឡានចាស់ ធម្មតា ឡានចាស់មានតម្លៃថោក ។ អ្នកមានធនធានល្មមៗក៏អាចទិញប្រើបានដែរ ។ ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មានទេ គេប្រើបន្តិចទៅ វាខូចនេះ វាខូចនោះ ។ គេជួសជុលកន្លែងនេះរួច វាខូចកន្លែងនោះទៀត មិនចេះអស់មិនចេះហើយ ជួសជុលយូរៗទៅ ធ្វើឲ្យមានកង្វះខាតលុយផ្គត់ផ្គង់ជីវភាព ។ ទីបំផុត …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចង់ឆ្ងាញ់ឲ្យរកអន្លក់ ចង់ស្រណុកឲ្យនឿយពីក្មេង ៖ គន្លឹះនៃរបបអាហារ និងគន្លឹះនៃភាពសុខស្រួល ។ អត្ថាធិប្បាយ ចង់ឆ្ងាញ់ឲ្យរកអន្លក់ ចង់ស្រណុកឲ្យនឿយពីក្មេង ចង់ឆ្ងាញ់ឲ្យរកអន្លក់ កាលណាគេនិយាយអំពី អន្លក់ គេក៏នឹកឃើញដល់ទឹកគ្រឿងផងដែរ ។ អន្លក់ និង ទឹកគ្រឿង គឺជាសម្លក្រៅឆ្នាំងម្យ៉ាងរបស់ខ្មែរ ហើយដែលខ្មែរនិយមចូលចិត្តណាស់ ។ ដោយគេយល់ថា វាមានរសជាតិឆ្ងាញ់ពិសេស ព្រោះអន្លក់ គេផ្សំចម្រុះពីត្រួយឈើជាច្រើន ដូចជា ត្រួយស្ដៅ ត្រួយស្វាយ ត្រួយរាំង ត្រួយក្ទម្ពទេស ផ្កាស្ដៅ ផ្កាស្នោ ផ្កាកំប្លោក កំពីងពួយ កញ្ឆែត ព្រលិត ជាដើម ។ បើនិយាយតាមក្បួនវិជ្ជសាស្ត្រវិញ អន្លក់ទាំងអស់នេះ សុទ្ធសឹងផ្ដល់នូវជីវជាតិវិសេសវិសាលល្អប្រសើរណាស់ ។ ហេតុនេះវាផ្ដល់នូវភាពចម្ងាញ់យ៉ាងប្លែកមាត់ ។ ចង់ស្រណុកឲ្យនឿយពីក្មេង ធម្មតា មនុស្សកាលណាដល់វ័យចាស់ តែងតែថមថយកម្លាំង បើចេញទៅរកស៊ីក៏លំបាកខ្លួនណាស់ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចិត្តល្អ ក្រមិនយូរ ៖ កុសលចិត្តនាំមកនូវភោគសម្បត្តិ ។ អត្ថាធិប្បាយ ចិត្តល្អ ក្រមិនយូរ មនុស្សចិត្តល្អ ពេលនេះលោកសំដៅយកមនុស្សដែលមានចិត្តជាកុសល ចិត្តជាបុណ្យ គឺមនុស្សដែលមានសីល ។ មនុស្សដែលមានសីលគឺមនុស្សល្អទាំងចិត្ត ល្អទាំងវាចា ល្អទាំងសកម្មភាព គ្រប់កាយវិការ គ្រប់សកម្មភាពរបស់គេល្អទាំងអស់ ។ មនុស្សប្រភេទនេះ ទោះតាំងនៅទីណា ឬទៅទីណាក៏ជាទីចូលចិត្តស្រលាញ់រាប់អានពីសំណាក់មហាជនផងទាំងពួង ។ ការដែលមានញាតិមិត្តស្រលាញ់រាប់អានច្រើន ឈ្មោះថាមានលាភដ៏ប្រសើរក្រៃលែង ។ កាលបើមានលាភហើយ គេក៏មានអ្វីៗដែលអាចឲ្យគេរស់នៅបានសុខស្រួល ។ ពីព្រោះបើគេខ្វះខាតអ្វីៗ ក៏មានញាតិមិត្តជួយឧបត្ថម្ភផ្ចុងផ្ដើមដល់គេដែរ ។ កាលបើមានគេជួយទំនុកបម្រុងបែបនេះហើយ តើមានអ្វីឲ្យគេក្រទៀត ? សមដូចព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់ថា «សីលេន ភោគសម្បទា» ភោគសម្បត្តិកើតឡើងក៏ព្រោះសីល គឺចិត្តល្អហ្នឹងឯង ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ចូលស្ទឹងតាមបត់ ចូលស្រុកតាមប្រទេស – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ ចូលស្ទឹងតាមបត់ ចូលស្រុកតាមប្រទេស ៖ ការចេះសម្របសម្រួលខ្លួនទៅតាមមជ្ឈដ្ឋានរស់នៅ ។ អត្ថាធិប្បាយ ចូលស្ទឹងតាមបត់ ចូលស្រុកតាមប្រទេស ចូលស្ទឹងតាមបត់ ធម្មតាផ្លូវទឹកមាន ទន្លេ ស្ទឹង ព្រែក ជាដើម តែងមានបំណត់បំណែនចុះឡើង ។ ដូច្នេះ ជលយានទាំងឡាយដែលធ្វើចរាចរតាមជលមគ្គនេះ ត្រូវតែបត់បែនចុះឡើងតាមកំណោងផ្លូវទឹក ទោះចង់ ឬមិនចង់ក៏ដោយ ។ ព្រោះថា បើគេមិនបត់បែនតាមកំណោងផ្លូវទឹកទេ ជលយាននឹងត្រូវបុកច្រាំង ឡើងគោកមិនខាន ។ ចូលស្រុកតាមប្រទេស ប្រទេសជាតិទាំងអស់តែងតែមានទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី ជំនឿសាសនា ។ ជាពិសេស គេមានច្បាប់សម្រាប់ស្រុក សម្រាប់ប្រទេសនីមួយៗ ។ ដូច្នេះ ទោះចង់ ឬមិនចង់ អ្នកដែលចូលទៅតាំងទីលំនៅក្នុងស្រុក ភូមិណាមួយ ចាំបាច់ត្រូវតែគោរពប្រតិបត្តិច្បាប់ទម្លាប់របស់ស្រុកនោះជាដាច់ខាត ។ ប្រសិនបើគេមិនចង់គោរពច្បាប់តាមទម្លាប់ស្រុកគេទេ គេក៏ត្រូវមានបញ្ហាដែលកើតឡើងជាយថាហេតុមិនខានឡើយ ។ ឧទាហរណ៍ …
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ចេះដប់មិនស្មើប្រសប់មួយ ៖ សមត្ថភាពអ្នកចេះស្ទើរ និងអ្នកចេះស្ទាត់ ។ អត្ថាធិប្បាយ ចេះដប់មិនស្មើប្រសប់មួយ អ្នកចេះក្នុងទីនេះ លោកសំដៅយកមនុស្សដែលគ្រាន់តែចេះដោយគ្មានគ្រូ និងដោយគ្មានក្បួនខ្នាត រូបមន្ត ។ ចំណេះដែលគ្មានវិធានបែបនេះ រមែងមិនស៊ីជម្រៅប៉ុន្មានទេ ។ ព្រោះគេចេះដោយសារធ្វើការច្រើនដងដដែលៗ រួចក៏ស្រង់បានជាបទពិសោធន៍ខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ ។ ចំណេះបែបនេះគេក៏សម្គាល់ថា ខ្លួនឯងចេះទៅ ។ ប៉ុន្តែបើគេធ្វើការអ្វីមួយ ជួនរត់ចោលការងារកណ្ដាលការក៏សឹងមាន ។ រីឯអ្នកប្រសប់វិញ គឺគេចេះស្ទាត់ពិតប្រាកដ និងច្បាស់លាស់ ។ គេចេះមានគ្រូ មានក្បួនខ្នាតត្រឹមត្រូវ និងមានបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ ។ ម្យ៉ាងទៀត គេមានចំណេះជំនាញប៉ិនប្រសប់ក្នុងការកែច្នៃប្រឌិត គំនិតផ្ដើមឲ្យចេញជាសមិទ្ធិកម្មប្លែកៗទៀត ដោយសារគេមានទេពកោសល្យខ្ពស់ ។ មនុស្សចេះប្រភេទនេះ គេហៅថា មនុស្សប្រសប់ ទោះបីមានចំនួនតែម្នាក់ ក៏ប្រសើរជាងមនុស្សដែលគ្រាន់តែចេះស្ទើរៗចំនួនដប់នាក់ទៀតផង ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ចេះឯងឲ្យក្រែងចេះគេ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
កម្សាន្ត, សុភាសិតអធិប្បាយ
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ចេះឯងឲ្យក្រែងចេះគេ ៖ កុំមោទនភាពពីចំណេះខ្លួនឯងថាគ្រាន់ជាងគេទាំងអស់ ។ អត្ថាធិប្បាយ ចេះឯងឲ្យក្រែងចេះគេ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ មនុស្សខ្លះ កាលបើបានចេះដឹងនូវចំណេះអ្វីបន្តិចបន្តួចក្នុងខ្លួន ក៏តាំងឡើងអំនួតអួតក្អេងក្អាងគ្មានអ្នកស្មើ ។ ព្រោះគេតែងគិតថា មានតែខ្លួនគេទេ ដែលវិសេសវិសាលជាងគេគ្រប់គ្នា ។ រីឯចំណេះរបស់គេសុទ្ធតែមិនដល់ខ្លួនទាំងអស់ ។ ហេតុនេះហើយ បានជាលោកប្រដៅថា បើខ្លួនឯងបានចេះចំណេះអ្វីមួយ កុំមោទនភាពភ្លេចខ្លួនខ្លាំងពេក គឺត្រូវគិតចំណេះគេផង ។ ជួនកាល ចំណេះគេប្រសើរគ្រាន់បើជាងខ្លួនទៀតផង គ្រាន់តែគេមិនចេះអួតក្អេងក្អាងប៉ុណ្ណោះ ។ សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ ច្របាច់កចិន លៀនអណ្តាតខ្មែរ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
អានបន្ត »
