អត្ថបទបន្ថែម
និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កុំតូចចិត្តនឹងវាសនា កុំតវ៉ានឹងព្រហ្មលិខិត ៖ ត្រូវចេះតស៊ូ និងអត់ធ្មត់នូវអ្វីដែលខ្លួនបានទទួល ។
អត្ថាធិប្បាយ កុំតូចចិត្តនឹងវាសនា កុំតវ៉ានឹងព្រហ្មលិខិត
វាសនា = សំណាង, សំណាង = ការសាង
កុំតូចចិត្តនឹងវាសនា
វាសនា ជាបច្ច័យបានមកពីការកសាង ។ ការកសាងនេះជួនមានមកពីអតីតជាតិ ជួនមានក្នុងបច្ចុប្បន្នជាតិ ។
តាមទ្រឹស្ដីនៃព្រះពុទ្ធសាសនាបានបញ្ជាក់ថា វាសនារបស់បុគ្គលម្នាក់ៗសុទ្ធតែកើតមានឡើងអំពីអំពើរបស់ខ្លួន ម្នាក់ៗជានិច្ច ។ បើខ្លួនបានសាងសន្សំនូវកម្មអ្វី កម្មនោះនឹងផ្ដល់មកឲ្យខ្លួនវិញ ។ ដូចជា បើបុគ្គលសាងនូវសុកលកម្មរមែងបានទទួលនូវកុសលធម៌ (ភាវៈល្អ) ។ បើបុគ្គលសាងអកុសលកម្មរមែងបានទទួលនូវអកុសលធម៌ (ភាវៈអាក្រក់) ។ ន័យនេះមានការប្រៀបធៀបដូចអ្នកដែលដាំដើមខ្នុរ តែងទទួលបានផ្លែខ្នុរ (ផ្អែមល្អ) ។ ឯអ្នកដែលដាំដើមស្លែង តែងបានទទួលផ្លែស្លែង (ពុល) ។
បើយោលតាមទ្រឹស្ដីព្រះពុទ្ធសាសនាខាងលើនេះ បុគ្គលម្នាក់ៗមិនត្រូវតូចចិត្តនឹងវាសនារបស់ខ្លួនទេ ។ ព្រោះអ្វីៗសុទ្ធតែកើតឡើងអំពីអំពើរបស់ខ្លួនទាំងអស់ ។ សមដូចពុទ្ធភាសិតពោលថា ៖ សត្តេ កម្មំ វិភជ្ជតិ សត្វទាំងឡាយរមែងទទួលនូវកម្មដែលខ្លួនបានសាង ។
កុំតវ៉ានឹងព្រហ្មលិខិត
ព្រហ្មលិខិត = ចំណារព្រះព្រហ្ម ឬចំណារដ៏ប្រសើរ
ព្រហ្មលិខិត ដែលមានន័យថា ចំណាររបស់ព្រះព្រហ្មនោះ តាមពិតទៅពុំមានព្រះព្រហ្មឯណាមកចារឲ្យទេ ។ វាគឺជា «កម្ម» ដែលខ្លួនបានសាងនោះឯងចារមកឲ្យ ។
ដូច្នេះ ព្រហ្មលិខិតមានន័យម្យ៉ាងទៀតថា «កម្មលិខិត» ។ កម្មលិខិតនេះ គឺជាចំណារ ឬជាកំណត់ហេតុនៃទង្វើដែលសត្វលោកម្នាក់ៗបានធ្វើរួចមកហើយ ។
តាមទស្សនៈពុទ្ធនិយមបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ព្រហ្មលិខិត ឬកម្មលិខិតហ្នឹងឯងជាអ្នកផ្ដល់វាសនា ឬបែងចែកនូវកំណើតមនុស្សលោកគ្រប់ៗគ្នា (កម្មយោនី) ។
សុភាសិតទាំងពីរឃ្លាខាងលើនេះ គង់មានន័យប្រហែលគ្នា ។ បើដូច្នេះ តើមានអ្វីដែលមនុស្សលោកត្រូវតូចចិត្ត ត្រូវតវ៉ា បើអ្វីៗទាំងអស់សុទ្ធតែកើតឡើង សម្រេចឡើងដោយខ្លួនឯងជាអ្នកធ្វើ អ្នកសាងទាំងអស់ ។
«ព្រហ្មលិខិត ឬកម្មលិខិត» គ្រាន់តែជាវិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់នូវកម្រិតនៃទង្វើ ឬការសាងរបស់មនុស្សលោកដែលធ្វើតិច ឬច្រើនប៉ុណ្ណោះ ៕
សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ កូនក្រោលបង្គាលស្នឹង – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
