ប្រាសាទបាតជុំ – ប្រាសាទខ្មែរ ៖ ប្រាសាទបាតជុំកសាងឡើងតាមរចនាបថ ប្រែរូបដោយព្រះបាទរាជិន្ទ្រាវរ្ម័ន នៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សទី១០ ឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ប្រាសាទនេះស្ថិតនៅតំបន់អង្គរខេត្តសៀមរាប ចុះពីផ្លូវវង់ធំចន្លោះប្រាសាទប្រែរូប និងស្រះស្រង់ប្រហែល ១ គម ។ ប្រាសាទបាតជុំមានប្រាងកំពូលបី ជាប្រាសាទឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនាដំបូងមួយដែលត្រូវបានគេកសាងឡើងក្នុងកំឡុងពេលដែលព្រហ្មញ្ញសាសនាកំពុងតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លា ។
ប្រាសាទបាតជុំ មានទីតាំងស្ថិតនៅខាងត្បូងស្រះស្រង់ ចម្ងាយប្រមាណ ៣០០ម៉ែត្រ ចូលទៅតាមផ្លូវបឹងមាលាចូលតាមផ្លូវបុរាណ ដែលស្ថិតនៅភូមិក្រវ៉ាន់ សង្កាត់អង្គរធំ ក្រុងសៀមរាប។ ប្រាសាទនេះស្ថាបនាឡើងអំពីឥដ្ឋ មានបីតួប៉ម បែរមុខទៅទិសខាងកើត។
យោងសិលាចារឹកសរសេរក្នុងឆ្នាំ ៩៥៣គស. បានឱ្យឈ្មោះប្រាសាទក្នុងសម័យកាលនោះថា សោគតាស្រម និងបានរៀបរាប់អំពី កាស្ថាបនាប្រាសាទនេះថា បានកសាងឡើង ដោយមន្រ្តីខាងពុទ្ធសាសនាម្នាក់ដែលជា រាជកុលមហាមន្ត្រីឈ្មោះ កវិន្រ្ទារីមថន ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន គឺព្រះពោធិសត្វលោកេស្វរៈ និងព្រះនាងប្រាជ្ញាបារមិតា នៅក្នុងរាជព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន សោយរាជ្យចន្លោះឆ្នាំ (៩៤៤-៩៦៨) នៃគ្រិស្តសករាជ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ថ្វីបើក្នុងរជ្ជកាល ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២ គោរពព្រហ្មញសាសនា ហើយបានចាប់ផ្តើម កសាងប្រាសាទបន្ទាយស្រី យ៉ាងល្អឆើត ដែលមានឈ្មោះថា ត្រីភូវនមហិស្វរៈ ថ្វាយចំពោះអាទិទេពទាំងបី ដោយព្រះគ្រូព្រហ្មណ៍ យជ្ញវរាហៈ ក៏ដោយ ក៏ក្នុងរាជព្រះអង្គបានធ្វើឲ្យមានការរីកចម្រើនទាំងព្រហ្មញសាសនា ទាំងពុទ្ធសាសនាផងដែរ ដោយសារ គេឃើញមានការជាវគម្ពីរដីកាព្រះពុទ្ធសាសនាមកតម្កល់ទុកសម្រាប់ប្រជារាស្ត្រប្រតិបត្តិទូទៅ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលពុទ្ធសាសនានាសម័យនោះ។ នេះបើយោង ទៅលើសិលាចារឹកបន្ទាយស្រី។
បច្ចុប្បន្ន ប្រាសាទនេះ គេហៅថា បាតជុំ(បាត=បាតជើង, ជុំ=ព័ទ្ធជុំវិញ)
អត្ថបទពេញនិយម ៖ ប្រាសាទប្រីយ៍ – ប្រាសាទខ្មែរ