អត្ថបទបន្ថែម
អំពី បាឋកថា របស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ សឺដែស
បាឋកថា ដែលលោកសាស្ត្រាចារ្យ សឺដែស សំដែងក្នុងវេលានេះ គឺសំដែងអំពីប្រាសាទបាយ័ន ក្នុងតំបន់នគរធំ (អង្គរធំ) ដែលយើងធ្លាប់បានដឹងឮរាល់គ្នា ព្រោះជាប្រាសាទដែលប្លែកជាងគេ ដែលមានរឿងរ៉ាវច្រើនជាងគេ និងមានសេចក្ដីជាទីកំបាំងច្រើនជាងគេ ។ ការស្រាវជ្រាវរបស់លោកក្នុងសម័យក្រោយ អាចឲ្យយល់ភ្លឺបានអំពីប្រាសាទនេះ ។ ប្រាសាទបាយ័ន តាំងនៅចំកណ្ដាលក្រុង លើខ្សែបន្ទាត់ជួបដែលដឹកខ្វែងពីជ្រុងមួយទៅជ្រុងមួយ តាំងពីដើមមកទល់នឹងឆ្នាំ១៩០៨ តាមផែនទីដែលគេបានគូរក្នុងគ្រាមុនៗ ឃើញដូចជាប្រាសាទបាយ័នជ្រុលទៅខាងកើតបន្តិច ហើយដែលនៅចំកណ្ដាលនោះ គឺប្រាសាទបាពួន ឬភិមានអាកាសវិញ សេចក្ដីភាន់ច្រឡំបន្តិចនេះ មកអំពីកាលជាន់ដើម ព្រៃស្បាតខ្លាំងណាស់ ហើយអស់លោកដែលវាស់គូរផែនទី ច្រើនតែចម្លងតៗគ្នាមក ។ ដល់មកក្នុងឆ្នាំ១៩០៧ អាស្រ័យដោយការវាស់វែងជាថ្មី ទើបឃើញច្បាស់ឡើងថា ប្រាសាទបាយ័នពិតជាតាំងនៅចំកណ្ដាលក្រុងឥតល្អៀង មានភាពទំនងស័ក្ដិសមជាប្រាសាទកណ្ដាល ហើយប្រកបគ្នានឹងក្លោងទ្វារធំនៅកំពែងក្រៅ ដែលរចនាជាមុខមនុស្សដូចគ្នា ។ ការដែលសង្កេតឃើញនូវហេតុភេទជាទីតាំងនៃគំនិតរបស់អ្នកសាងប្រាសាទជាន់ដើមក្នុងនគរផ្សេងៗ នាចុងបូព៌ាប្រទេស នាំឲ្យវិនិច្ឆ័យបានអំពីប្រាសាទដែលតាំងនៅជាកណ្ដាលទីក្រុងនេះ ។
ក្នុងគំនិតរបស់អ្នកស្រុកនៅចុងបូព៌ាប្រទេស មានស្រុកដែលកាន់ស៊ីវិល័យតាមឥណ្ឌាជាដើម ដូចយ៉ាងស្រុកខ្មែរនេះ ទីក្រុងរបស់ស្ដេចដែលហៅថា «នគរ ឬបុរី» នោះ មិនមែនគ្រាន់តែជាទីប្រជុំជន មានផ្សារផ្សោ និងមានទីរាជការដូចជាទីក្រុងក្នុងមជ្ឈិមប្រទេសឡើយ ។ គឺទីក្រុងនេះឯងធ្វើតំណាងលោកទាំងមូល ដោយបង្រួមឲ្យតូចចុះ ។ នៅថ្ងៃដែលរាជាភិសេក ព្រះមហាក្សត្រិយ៍ តាំងយាងប្រទក្ខិណព្រះនគរតាមលំអានស្ដេចចក្រពត្រាធិរាជ ដែលលោកយាងប្រទក្សិណជុំវិញត្រើយសមុទ្រដូច្នោះ ។ កំពែងជុំវិញព្រះនគរទុកដូចជាជួរភ្នំចក្រវាឡដែលឱបលោកទាំងមូល គូ ឬកសិណជុំវិញ ទុកដូចជាមហាសមុទ្រដែលព័ទ្ធជុំវិញលោក សេចក្ដីទាំងនេះសុទ្ធតែមានសំដែងក្នុងកាព្យឃ្លោង ឬក្នុងចារឹកជាភាសាសំស្ក្រឹតដែលពួកបណ្ឌិតអ្នកប្រាជ្ញបានតែងទុកក្នុងគ្រាដើម ។
បើទីក្រុងធ្វើតំណាងលោកទាំងមូលដូច្នេះហើយ រីប្រាសាទដែលតាំងនៅកណ្ដាលក្រុង ក៏មិនមែនតំណាងអ្វីក្រៅអំពីភ្នំព្រះសុមេរុរាជដែរ ។ មានប្រាសាទឯទៀតដូចយ៉ាងប្រាសាទបាពួនដែលព្រះបាទឧទយាទិត្យវរ្ម័នទី២ សាងកាលរវាងឆ្នាំ១១០០ ក៏ជាតំណាងភ្នំមេរុរាជដូចគ្នា ។ សិលាចារឹកមានសំដែងអំពីការកសាងទេវស្ថានផ្សេងៗដែលហៅថា «ព្រះភ្នំ ឬភ្នំកណ្ដាល» ។
ការដែលដាក់ប្រាសាទទៅជាភ្នំសមគ្នានឹងជំនឿរបស់ខ្មែរជាន់ដើមដែលមានសេចក្ដីជឿដូចគ្នានឹងសាសន៍ហិណ្ឌូចំពោះដល់ការកសាងប្រាសាទផ្សេងៗសម្រាប់សាសនា ។ ប្រាសាទខ្មែរជាន់ដើមនីមួយៗមិនជាទីប្រជុំធ្វើសង្ឃកម្ម ឬទីប្រជុំស្ដាប់ធម៌ទេសនាដូចជាព្រះវិហារសព្វថ្ងៃនេះទេ គឺសុទ្ធតែជាលំនៅទេវតា ដែលហៅថា «ទេវាល័យ» ជាវិមានអណ្ដែត ឬក៏ជាកំពូលភ្នំហិមាល័យ ដែលទេវតាចូលចិត្តនៅ ឯព្រះរូបដែលតាំងនៅក្នុងប្រាសាទទាំងនេះ ជារូបព្រះមហាក្សត្រិយ៍ ឬព្រះអង្គម្ចាស់ណាមួយអង្គដែលទិវង្គតទៅ ហើយដែលគេដំឡើងព្រះយសទៅជាទេវតាផ្សេងៗ ។
ឃើញថា ប្រាសាទដែលតាំងនៅចំកណ្ដាលក្រុង ជាតួតំណាងភ្នំព្រះសុមេរុរាជ បានជាគេច្រើនធ្វើរាងរៅដូចចេតិយ មានកំពូល៥ ព្រោះភ្នំមេរុរាជមានកំពូល៥ ដូច្នោះដែរ មានប្រាសាទបាខែង និងបាពួនជាដើម ដែលជាប្រាសាទកណ្ដាលតៗគ្នា ។ បែបរចនានេះក៏ត្រាប់តាមតៗមកក្នុងការកសាងប្រាសាទគ្រប់យ៉ាង ទោះសម្រាប់សាសនាក្ដី សម្រាប់ថ្វាយព្រះភ្លើង ឬសម្រាប់កិច្ចឯទៀតក្ដី ដូចយ៉ាងប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត ប្រែរូប តាកែវ នគរវត្ត (អង្គរវត្ត) ជាដើម ។
យើងបានដឹងតាមសិលាចារឹកផ្សេងៗថា ប្រាសាទកណ្ដាលគេសាងឧទ្ទិសដល់ព្រះទេវរាជ ដែលជាព្រះធំបំផុតសម្រាប់គោរពបូជាក្នុងសម័យអង្គរ ។
ក្នុងស្រុកដែលកាន់ស៊ីវិល័យឥណ្ឌាទាំងប៉ុន្មាន គឺស្រុកខ្មែរ ស្រុកចម្ប៉ា ស្រុកជ្វា និងស្រុកបាលី សុទ្ធតែគោរព្ធបូជាសាសនាព្រាហ្មណ៍ មានសាសនាព្រះឥសូរជាដើម ។ រាជសាររបស់ស្ដេចតាំងនៅក្នុងលិង្គ ដែលជាតួយ៉ាងនៃមហិទ្ធិឫទ្ធិបង្កើតមនុស្សលោកនៃព្រះឥសូរ លិង្គនេះហើយដែលហៅថា «ព្រះទេវរាជ» ជាលក្ខណ៍របស់នគរដែលព្រះឥសូរទ្រង់ប្រទានផ្ទាល់មកព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ ដើម្បីថ្វាយដល់មហាក្សត្រដែលតាំងរាជវង្ស ។ ក្នុងស្រុកខ្មែរ កិច្ចនេះបានធ្វើលើភ្នំមហេន្ទ្រគិរី គឺភ្នំគូលែន ហើយតាំងពីសម័យនោះតមក លិង្គរបស់ស្ដេចត្រូវតែតម្កល់លើប្រាសាទដែលតាំងនៅជាកណ្ដាលទីក្រុង ។ ដើម្បីនឹងផ្សាយឫទ្ធានុភាពរបស់ស្ដេចទៅគ្រប់ទិសទាំង៤ ទើបគេសាងក្លោងទ្វារទាំង៤ ឲ្យមានបែបភាពដូចគ្នានឹងប្រាសាទកណ្ដាល ដោយបង្រួមឲ្យតូចចុះមកទៀត ។
ស្ពានឆ្លង ឬផ្លូវចូលទៅកាន់ប្រាសាទនីមួយៗ ច្រើនធ្វើជារូមនាគ រូបនាគនេះគឺតំណាងឥន្ទធនូ ព្រោះជំនឿក្នុងស្រុកឥណ្ឌាថា ឥន្ទធនូជាស្ពានឆ្លងពីមនុស្សលោកទៅឋានសួគ៌ តក្រោយមកបែបរចនានេះគ្រាន់តែជាការលម្អរទៅវិញ ប៉ុន្តែដែលបន្ថែមរូបយក្សម្ខាង ទេវតាម្ខាង ទ្រនាគនោះច្បាស់ជាអ្នកសាងនគរធំចង់រំលឹកដល់ត្រង់រឿងកូរសមុទ្រទឹកដោះ ដើម្បីយកទឹកអម្រិត ដែលផឹកទៅលែងស្លាប់ ។
ដែលធ្វើជារឿងត្រង់កូរសមុទ្រទឹកដោះដាក់ពីមុខក្លោងទ្វារដូច្នេះ គឺព្រះជ័យវរ្ម័នទី៧ លោកសន្មតនគរលោកជាវិមានទិព្វ ព្រោះប្រាសាទកណ្ដាលតាំងជាភ្នំមេរុរាជ ហើយគូជុំវិញជាមហាសមុទ្រ ធ្វើដូច្នេះ ដើម្បីឲ្យនគរសម្បូណ៌ដោយសម្បត្តិ និងប្រកបដោយជ័យជំនះ ។ ព្រះជ័យវរ្ម័នទ្រង់ភ្ជាប់ព្រះនាមលោកទៅនឹងកំផែងនគរ ហៅថា «ជយគិរី» ហើយភ្ជាប់ទៅនឹងកសិណ ហៅថា «ជយសន្ធុ» ។
ប្រាសាទបាយ័ននេះ បានពិនិត្យទៅឃើញថា សង់មិនត្រូវតាមគំរូហាត់ដោរដែលបានគូរទុក ឃើញមានការកែប្រែថែមថយជាច្រើនក្នុងពេលកំពុងកសាង ។ តាមបែបភាពដែលសង្កេតទៅឃើញដូចជាគំនរថ្មបន្តុបច្រើនពេក ហើយចង្អៀតចង្អល់ កំពូលទាំងអស់ឃើញដូចជាជាន់លើគ្នា ប្រាសាទមួយៗប្រកិតប្រជ្រៀតគ្នារកផ្លូវចន្លោះគ្មាន ហើយទីធ្លាមានសភាពដូចជាអណ្ដូង គ្មានអាកាស និងគ្មានពន្លឺ ។ គេសង្ស័យមកយូរហើយអំពីរឿងនេះ គឺដោយហេតុជាងភាន់ច្រឡំក្នុងការកសាង ឬដោយហេតុកែប្រែក្បួនកសាង ដល់មកក្នុងឆ្នាំ១៩២៤ បានលេចសំអាងម្យ៉ាងឡើង គឺចន្លោះជញ្ជាំងកំពូលកណ្ដាល និងហោជាងថែវខាងក្រោមតូចពេក មិនអាចនឹងលូកដែកឆ្លាក់នឹងអន្លូងទៅឆ្លាក់បាន ហើយកន្លែងនោះក៏នៅជាការមិនហើយដូច្នោះទៅ ឯជ្រុងឯទៀតដែលមិនទើសដៃគេឆ្លាក់ហើយស្រេចទាំងអស់ ក្រៅពីនេះមានថ្មដែលក្រាលទីព្រះលានលយហួសទៅៗ ជាពិតានកំពូលខ្លះ នាំឲ្យអន្តរាយដល់ក្បាច់ដែលគេបានឆ្លាក់ដោយផ្ចិតផ្ចង់ មានកន្លែងខ្លះគ្រាន់តែបិទសន្ធប់ក្បាច់ចាស់ឲ្យបាត់ទៅ ។
ឃើញថា ហាត់ដោរចាស់របស់ប្រាសាទបាយ័ន មិនមែនមានសភាពជាគំនរថ្មដូច្នេះឡើយ ។ មានការកែប្រែឯទៀតជាច្រើន ដែលអធិប្បាយទៅឃើញវែងពេកមិនសមដល់សេចក្ដីបំព្រួញ ។
ក្រៅពីការសង្កេតខាងលើនេះ នៅមានការសង្កេតនៅក្នុងដីទៀត គឺបានជីកកកាយជម្រៅចំនួន ២ម ៤០ ទៅក្រោមកន្លែងថែវខាងក្រៅទៅថែវខាងក្នុង ឃើញមានថ្មបាយក្រៀមរៀបក្រាលជាផ្ទៃ ទំនងដូចជាសម្រាប់ទ្រប្រាសាទអ្វីមុនប្រាសាទបាយ័ន ឃើញមានបំណែកជញ្ជាំងពីថ្មភក់ខ្លះផង ឯជើងជញ្ជាំងថែវប្រសាទបាយ័ន ក៏ចាប់សង់តពីផ្ទៃនោះមក ហើយចាក់ដីលប់បំពេញកប់បំបាត់ទៅ ។ លោក ប៉ារម៉ង់ចេរ យល់ថា ការកសាងមុននោះ ជាតួប្រាសាទឥតថ្នាក់ បែបប្រាសាទតាព្រហ្ម និងបន្ទាយក្ដីដូច្នោះ ហើយគេរំលាយចោលចេញ ឬសង់ថ្មីគ្របពីលើបាត់ទៅ ។ ក្រៅពីការកសាងបន្ថែមថ្មីទាំងប៉ុន្មាន គេសង្កេតឃើញថាមានយកថ្មចាស់ៗដែលសម្រាប់ប្រាសាទមុនៗ មកប្រើខ្លះផង ។
អំពីការសាសនា ដែលគោរពក្នុងសម័យប្រាសាទបាយ័នត្រូវពិនិត្យតាមឆ្នាំដែលកសាងប្រាសាទនេះឡើង ។ តាំងពីដើមរៀងមកទល់នឹងឆ្នាំ១៩២៧ គេទុកដាក់ជានគរធំព្រមទាំងកំផែងជុំវិញចំនួន ១២គីឡូម៉ែត្រ និងទ្វារទាំង៥ ព្រមទាំងប្រាសាទបាយ័ននៅកណ្ដាល គេកសាងក្នុងរវាងឆ្នាំ៨៨៩ លោកហ្វ៊ីលិបស្តែន៍ បានបន្ថយចុះ ២០០ឆ្នាំមកទៀត ។ លុះដល់មកឆ្នាំ១៩២៨ បានពិនិត្យដេញដោលរកភស្ដុតាងទៅឃើញថា ប្រាសាទបាយ័នព្រមទាំងកំផែងនគរធំ មិនមែនសាងមុនចុងឆ្នាំ១២០០ ឡើយ ឯនគរដំបូងសាងក្នុងឆ្នាំ៨៨៩ ហើយដែលច្រឡំថា ជានគរធំនោះ លោកកោលូបែហ្វ បានរកឃើញភស្ដុតាងថា ជាភ្នំបាខែងវិញទេ ។ ប្រាសាទនេះហើយដែលហៅ «ភ្នំកណ្ដាល» សម្រាប់តម្កល់លិង្គដែលហៅថា «ទេវរាជ» នោះ ។
ដល់មកក្នុងឆ្នាំ១៩២៤ នៅវេលាបានឃើញរូបលោកេស្វរៈនៅហោជាង ក៏បានជាក់ច្បាស់ថា ប្រាសាទបាយ័ននេះ កាលជាន់ដើមជាប្រាសាទសម្រាប់ព្រះពុទ្ធសាសនា មិនមែនជាប្រាសាទសម្រាប់តម្កល់លិង្គទេ ។ សំអាងនេះក៏បានជាក់ច្បាស់ជាដាច់ខាតក្នុងឆ្នាំ១៩៣៣ នៅវេលាដែលគាត់បានព្រះពុទ្ធរូប១អង្គនៅចំកណ្ដាលប្រាសាទដែលគេវាយបាក់បែកខ្ទេចខ្ទីរ ។
លុះបានស្គាល់សម័យដែលកសាង ព្រមទាំងសាសនាជាទីតាំងនៃប្រាសាទបាយ័នដូច្នេះហើយ ការវិនិច្ឆ័យអំពីក្បាច់រចនា និងអំពីកំពូលឋានមុខមនុស្សឃើញងាយនឹងសម្រេច គឺក្បាច់ចម្លាក់នៅជញ្ជាំងថែវខាងក្រៅនោះស្គាល់បានរឿងជាច្រើន ជារឿងបរិវត្តន៍របស់ស្ដេចជ័យវរ្ម័នទី៧ ។
ចំណែកកំពូលមុខ៤ ដែលប្រទះឃើញនូវទ្វារនគរធំ នៅប្រាសាទតាព្រហ្ម នៅបន្ទាយក្ដី និងនៅបន្ទាយឆ្មារ នោះអ្នកដែលចេះដឹង វេលាដែលក្រឡេកឃើញភ្លាមក៏គួចចិត្តជឿថា ជាមុខព្រហ្មមិនខាន ព្រោះធ្លាប់ដឹងរាល់គ្នាមកថា ព្រហ្មមុខ៤ ហើយថែមទាំងប្រាសាទនោះឈ្មោះតាព្រហ្មទៀតផង ។
ប្រាសាទបាយ័ននេះ ពិតជាប្រាសាទឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយមុខ៤នៅកំពូលជាមុខព្រះលោករស្វរៈពោធិសត្វ គឺព្រះពោធិសត្វដែលមានមហាករុណា ដែលរមិលមើលទុក្ខទោសមនុស្សលោកគ្រប់ទិសទាំង៤ ។
ដល់មកកន្លែងត្រង់នេះ ឃើញទាស់គ្នានឹងសំអាងដើម ព្រោះសំអាងដើមថា ប្រាសាទកណ្ដាល ឬភ្នំកណ្ដាល សុទ្ធតែតំណាងភ្នំព្រះសុមេរុរាជដែលជាស្នូលលោក សម្រាប់តែឧទ្ទិសដល់ព្រះទេវរាជដែលមានលិង្គជាតំណាង ឥឡូវត្រឡប់ជាថា ប្រាសាទបាយ័នដែលជាប្រាសាទកណ្ដាលនគរធំ ជាប្រាសាទឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា សម្រាប់តម្កល់ព្រះពុទ្ធរូបធំដែលទើបនឹងគាស់បាននោះវិញ ហើយថែមថា មុខ៤នៅកំពូលជាមុខព្រះពោធិសត្វលោកេស្វរៈទៀត ។
សេចក្ដីទំនាស់នេះ មិនជាលំបាកនឹងពន្យល់ណាស់ណាទេ យើងតោងអាងដល់ពង្សាវតារ គឺយើងបានដឹងថា ព្រះជយវរ្ម័នទី៧ ដែលសាងបាយ័ន ឬដែលគ្រាន់តែបានបង្ហើយនេះ ជាមហាក្សត្រិយ៍ គោរពព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយានយ៉ាងហ្មត់ចត់ ហើយជាស្ដេចដែលលោភយសបំផុត រហូតដល់ទៅល្បួងបញ្ចូលពិធីព្រាហ្មណ៍ដែលគោរពព្រះទេវរាជ មកក្នុងវិធីគោរពព្រះពុទ្ធសាសនា ការបញ្ចូលវិធីទៅមកនៃសាសនាទាំង២នេះជាការងាយណាស់ ព្រោះមានលទ្ធិប្រហែលគ្នាស្រាប់ ហើយម្យ៉ាងទៀត មានជាគំរូនៅស្រុកជ្វាផង គេគោរពព្រះសិវពុទ្ធ គឺព្រះតែមួយអង្គ ជាព្រះឥសូរផង ជាព្រះពុទ្ធផង ។
ឯព្រះពុទ្ធរូបធំ ដែលគាស់បាននៅទីកណ្ដាលប្រាសាទបាយ័ននោះគឺជារូបព្រះជយវរ្ម័នទី៧ តែធ្វើបែបផែនជាព្រះពុទ្ធរូប ជាទីតម្កល់នូវរាជសាររបស់ស្ដេច ដែលកាន់សាសនាព្រះឥសូរដូច្នោះដែរ ។ រីរូបមុខ៤ដែលនៅៗកំពូលប្រាសាទផ្សេងៗ ក៏ជាមុខព្រះជយវរ្ម័នដូចគ្នា ដែលដំឡើងព្រះយសឡើងជាព្រះពោធិសត្វលោកេស្វរៈ សមន្តមុខ គឺព្រះពោធិសត្វជាឥស្សរលើលោកដែលមានព្រះភក្ដ្រដេរដាសទួទៅ ។
យើងបានដឹងថា ព្រះបាទជយវរម័នទី៧ វេលាដែលច្បាំងឈ្នះចាមហើយ ទ្រង់បានប្រាប្ដាភិសេកនៅឆ្នាំ១១៨១ ទ្រង់តាំងព្រះទ័យនឹងរៀបចំនគរជាថ្មីដោយសង់កំពែងថ្មជុំវិញយ៉ាងមាំ លុះធ្វើកំពែងហើយ តាមទំនៀមត្រូវតែសង់ប្រាសាទកណ្ដាលទីក្រុងផង ដោយក្នុងវេលានុ៎ះទ្រង់មានព្រះជន្មចូលក្នុងវ័យជ្រុលទៅហើយ ។ ដោយទ្រង់ប្រញាប់ណាស់ផង នោះក៏ទ្រង់ឥតញញើតនឹងចាត់ការកែប្រែប្រាសាទណាមួយដែលមានស្រាប់ តាមបែបដែលទ្រង់សព្វព្រះរាជហឫទ័យឡើយ ។ ទើបតាំងកែប្រែប្រាសាទបាយ័នចាស់ឡើង ដើម្បីធ្វើជាប្រាសាទកណ្ដាលសម្រាប់តម្កល់នូវព្រះរូបរបស់ទ្រង់ ដែលធ្វើឲ្យមានបែបភាពជាព្រះពុទ្ធរាជ គឺជាព្រះពុទ្ធផង ស្ដេចផង ។
អាស្រ័យដោយការកែប្រែថែមថយលើប្រាសាទចាស់ដូច្នេះហើយ ទើបប្រាសាទប្រាយ័នមានរាងរៅបែបភាពមិនសមរម្យ មិនត្រឹមត្រូវតាមក្បួនខ្នាតរបស់វិស្វកម្មដូច្នេះឯង ៕
កំណត់ៈ នៅក្នុងអត្ថបទខាងលើនេះ ខ្ញុំបានកែសម្រួលជាអក្ខរាវិរុទ្ធសម័យបច្ចុប្បន្នតាមវចនានុក្រមផ្លូវការ ប្រសិនបើតាមអត្ថបទដើម អក្ខរាវិរុទ្ធមានលំនាំជាសម័យកណ្ដាល មានផ្សាយនៅលើគេហទំព័ររបស់វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៩ ។
អត្ថបទពេញនិយម ៖ ប្រវត្តិនៃការរៀបរៀងប្រាសាទបុរាណខ្មែរ – ប្រាសាទខ្មែរ
