និយមន័យ សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ ៖ កុំខ្វើកតាមខ្យល់ កុំខ្វល់តាមស្រី ៖ ធ្វើអ្វីៗត្រូវចេះគិតពិចារណាកុំស្ទុះតាមគេញាក់ ។
អត្ថាធិប្បាយ កុំខ្វើកតាមខ្យល់ កុំខ្វល់តាមស្រី
កុំខ្វើកតាមខ្យល់
ពាក្យថា «ខ្វើក» មានន័យថាកម្រើកតិចៗ ។ តែខ្វើកក្នុងទីនេះមានន័យថា «ងាកភ្លេតទៅលិច ងាកភ្លេតទៅកើត» ។ លោកចង់បញ្ជាក់ប្រាប់ថា កិច្ចការសព្វសារពើមុននឹងធ្វើត្រូវចេះគិតពិចារណាឲ្យគ្រប់ ជ្រុងជ្រោយជាមុនសិន កុំចេះតែខ្វើកទៅតាមគេញាក់ គេបបួលម្ដងទៅឆ្វេង ម្ដងទៅស្ដាំឲ្យសោះ ។
កុំខ្វល់តាមស្រី
ពាក្យថា «ស្រី» ក្នុងទីនេះលោក ពោលយកស្ត្រីដែលវប្បធម៌នៅមានកម្រិត ព្រោះស្ត្រីប្រភេទនេះច្រើនចិត្តស្រាលគិតខ្លី ។ បើគេឈ្លោះនឹងអ្នកណា ឬខឹងនឹងអ្នកណា សឹងតែស្ទុះទៅប្រហារគេតាមកម្លាំងបាយ ឬតាមកម្លាំងអំណាចបុណ្យសក្តិប្ដី ។ សមដូចពាក្យលោកថា ប្ដីសក្ដិបួនប្រពន្ធសក្ដិប្រាំ ឬច្រើនជាងនេះទៀត ។
ដូចនេះ អ្នកប្រុសជាប្ដីត្រូវចេះគិតពិចារណាឲ្យម៉ដ្ឋចត់ល្អិតល្អន់មែនទែន កុំចេះតែខ្វល់ខ្វាយខឹងច្រឡោតតោតតូងទាំងកំរោលទៅតាមប្រពន្ធញាក់ ឲ្យសោះ ។
ពាក្យចាស់លោកថា បើស្រីៗឈ្លោះគ្នាខ្លាំងណាស់ត្រឹមរហែកអាវ និងដាច់សាច់មុខប៉ុណ្ណោះ ។ ប៉ុន្តែបើប្រុសៗឈ្លោះគ្នាវិញ គឺមានស្លាប់មានរស់ យ៉ាងហោចណាស់ក៏ត្រូវមានចូលមន្ទីរពេទ្យមិនខាន ។
ពាក្យខាងលើនេះ ព្រះរាជសម្ភារលោកសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើអ្នកជាប្ដីថា កុំឲ្យខ្វល់តាមប្រពន្ធពេក ៕
សុភាសិតអធិប្បាយពេញនិយមបន្ទាប់៖ កុំបោះសន្ទូចរំលងភ្នំ – សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ